W czym specjalizuje się poradnia diabetologiczna?

Poradnia diabetologiczna zajmuje się specjalistyczną i kompleksową opieką nad pacjentami z cukrzycą, a także stanem przedcukrzycowym oraz narządowymi powikłaniami cukrzycy. 

Do zadań lekarzy specjalizujących się w diabetologii należy:

  • diagnostyka zaburzeń gospodarki węglowodanowej (stanów przedcukrzycowych oraz cukrzycy, niezależnie od jej typu),
  • wdrożenie odpowiedniego leczenia (modyfikacja stylu życia, leki doustne, insulinoterapia),
  • edukacja pacjentów w zakresie modyfikacji stylu życia, obsługi glukometru, pompy insulinowej, systemów do ciągłego monitorowania glikemii, itp.,
  • ustalenie indywidualnych celów leczenia i monitorowanie efektów terapii.

Kiedy należy udać się do diabetologa?

Leczenie i diagnostyka niepowikłanej cukrzycy typu 2 jest w większości przypadków prowadzona przez lekarzy rodzinnych oraz internistów i zazwyczaj nie wymaga konsultacji specjalisty z zakresu diabetologii. 

W pozostałych, bardziej skomplikowanych przypadkach, np. w przypadku cukrzycy typu 1, leczonej z pomocą pompy insulinowej lub wielokrotnych wstrzyknięć insuliny, a także w przypadku powikłań choroby lub nieskuteczności standardowego leczenia, wizyta u diabetologa jest niezbędna.  

Do typowych objawów cukrzycy zalicza się:

  • wzmożone pragnienie,
  • częste oddawanie moczu,
  • osłabienie i senność,
  • utrata masy ciała,
  • skłonność do zakażeń skóry i infekcji dróg moczowych.

Stan przedcukrzycowy

Wystąpienie cukrzycy typu 2 najczęściej poprzedzone jest tak zwanym stanem przedcukrzycowym. Stan przedcukrzycowy oznacza, że poziom cukru we krwi jest wyższy niż normalnie. Nie jest on jednak na tyle wysoki, aby można było postawić diagnozę cukrzycy typu 2. Jednakże bez odpowiednich zmian w stylu życia osoby ze stanem przedcukrzycowym są narażone na wysokie ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości.

O stanie przedcukrzycowym świadczą nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych, takie jak:

  • poziom glukozy we krwi na czczo w zakresie od 100 do 125 mg/dl - nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG),
  • poziom glukozy we krwi w 120. minucie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT) w zakresie od 140 do 199 mg/dl - nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT).
Dodatkowo wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego dopuszczają rozpoznanie stanu przedcukrzycowego jeżeli poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) mieści się w zakresie od 5,7 do 6,4%.

Z pomocą odpowiedniej zmiany stylu życia można zapobiec przejściu ze stanu przedcukrzycowego do cukrzycy typu 2. Podstawę stanowi wprowadzenie zdrowej, zrównoważonej diety, opartej o niskoprzetworzone produkty, o niskim indeksie glikemicznym, a także zwiększenie aktywności fizycznej w ciągu dnia. W niektórych przypadkach pomocne może okazać się włączenie leczenia farmakologicznego, na przykład metforminy, już na etapie stanu przedcukrzycowego.

Cukrzyca typu 2

Cukrzyca typu 2 to najczęstsza postać cukrzycy. Jest to choroba cywilizacyjna, najczęściej rozpoznawana po 45. roku życia, chociaż liczba zachorowań u osób młodszych stale rośnie. Przyczyną cukrzycy typu 2 jest spadek wrażliwości tkanek organizmu na insulinę (insulinooporność). 

Do zachorowania na cukrzycę typu 2 predysponuje nadwaga oraz otyłość, zwłaszcza typu brzusznego, a także siedzący tryb życia i mała aktywność fizyczna. Pewną rolę odgrywają również predyspozycje genetyczne (występowanie cukrzycy typu 2 u bliskich krewnych). 

Cukrzycę typu 2 można rozpoznać na podstawie nieprawidłowych wyników pomiaru glikemii we krwi na czczo, doustnego testu tolerancji glukozy lub podwyższonego poziomu hemoglobiny glikowanej. 

Leczenie cukrzycy typu II opiera się na zastosowaniu leków doustnych, takich jak metformina oraz inhibitory SGLT2 (flozyny) oraz leków podawanych podskórnie (agoniści receptora GLP-1). Poprawiają one wrażliwość na insulinę, a także zwiększają jej wydzielanie z wysp trzustkowych (metformina i agoniści GLP-1). Flozyny natomiast zwiększają wydalanie nadmiaru glukozy wraz z moczem.

Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 to choroba o podłożu autoimmunologicznym. Komórki układu odpornościowego osoby chorej na cukrzycę typu 1 wytwarzają przeciwciała skierowane przeciwko wyspom trzustkowym produkującym insulinę, co prowadzi do ich uszkodzenia. Do zachorowania dochodzi najczęściej przed 20. rokiem życia, ale objawy choroby mogą wystąpić po raz pierwszy również po 40. roku życia, co określa się mianem LADA (wolno rozwijająca się cukrzyca autoimmunologiczna u dorosłych).

U osób z cukrzycą typu 1 częściej występują również inne choroby autoimmunologiczne, takie jak celiakia, choroba Gravesa-Basedowa czy choroba Hashimoto. 

Ponieważ trzustka osoby chorej na cukrzycę typu 1 nie produkuje insuliny, leczenie opiera się na jej podawaniu z pomocą wstrzykiwaczy (tzw. pen) lub automatycznej pompy insulinowej.

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa to hiperglikemia zdiagnozowana po raz pierwszy w czasie ciąży. Najczęściej jest ona skutkiem zmian hormonalnych, jakie zachodzą podczas ciąży i mają za zadanie zapewnienie odpowiedniej podaży glukozy dla rozwijającego się płodu.  Zbyt wysoki poziom glukozy we krwi może mieć niekorzystny wpływ na przebieg ciąży, a także zdrowie dziecka, nawet wiele lat po narodzeniu (zwiększone ryzyko otyłości i rozwoju cukrzycy typu 2). Dlatego na początku każdej ciąży zaleca się wykonanie badania poziomu glikemii, a w 24.-28. tyg. przeprowadzenie doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT). 

Kontrola cukrzycy ciążowej opiera się przede wszystkim na odpowiedniej diecie i aktywności fizycznej, a w razie konieczności również leczenia insuliną. Zazwyczaj wkrótce po porodzie poziom cukru we krwi wraca do normalnego poziomu. Cukrzyca ciążowa jest jednak czynnikiem ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2, dlatego kobietom, które doświadczyły hiperglikemii w ciąży, zaleca się regularne badania przesiewowe.

Natomiast w przypadku kobiet, u których rozpoznano cukrzycę wcześniej, zaleca się odpowiednie przygotowanie przed planowanym zajściem w ciążę pod opieką ginekologa-położnika w naszej Poradni Ginekologiczno-Położniczej i diabetologa. Konieczne jest nie tylko odpowiednie wyrównanie metaboliczne cukrzycy, ale także zamiana dotychczas przyjmowanych leków na insulinę.

Powikłania cukrzycy

Cukrzyca to choroba dotykająca całego organizmu. Źle kontrolowana glikemia może prowadzić do ogólnoustrojowych powikłań, objawiających się uszkodzeniem różnych narządów.

Częstą chorobą wynikającą z cukrzycy jest miażdżyca tętnic. Hiperglikemia znacząco przyspiesza rozwój blaszek miażdżycowych, między innymi  w tętnicach szyjnych, tętnicach wieńcowych czy tętnicach kończyn dolnych. Ze względu na obecność zwężeń, przepływ krwi i dopływ tlenu do tkanek ulega zmniejszeniu. Może to prowadzić do rozwoju choroby wieńcowej czy przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych, a także udaru mózgu i zawału serca.

Jeżeli poziom cukru we krwi jest podwyższony przez długi okres, może dojść do uszkodzenia nerwów, czyli neuropatii cukrzycowej. Jest to jedno z najczęstszych powikłań cukrzycy. Na jego skutek może dochodzić do zaburzeń czucia, najczęściej rozpoczynającego się od rąk i stóp. Często towarzyszą im uczucie mrowienia i drętwienia, a także napady silnego bólu i osłabienie siły mięśniowej.

Problemy z krążeniem i uszkodzenie nerwów mogą doprowadzić do rozwoju zespołu stopy cukrzycowej. Zaburzenia czucia sprzyjają powstawaniu drobnych urazów, których gojenie jest utrudnione ze względu na zaburzone ukrwienie. Prowadzi to do powstawania owrzodzeń, które mogą ulegać nadkażeniu. Zakażenie może penetrować do głęboko położonych tkanek, powodując rozwój martwicy, co w najgorszym przypadku prowadzi do amputacji kończyny. 

Niekontrolowana cukrzyca może z czasem uszkodzić także oczy i spowodować pogorszenie, a nawet utratę wzroku. Retinopatia cukrzycowa powstaje, gdy wysoki poziom cukru we krwi uszkadza drobne naczynia krwionośne w siatkówce, zwykle jednocześnie w obu gałkach ocznych.

Jakie badania można wykonać w Poradni Diabetologicznej iMed24 w Krakowie?

W Centrum Medycznym iMed24 wykonujemy pełen zakres badań laboratoryjnych w zakresie diagnostyki oraz monitorowania cukrzycy, w tym oznaczenie:

  • glikemii na czczo,
  • hemoglobiny glikowanej (HbA1c), 
  • doustny test tolerancji glukozy (OGTT).
Ponadto pacjenci Poradni Diabetologicznej mogą skorzystać z konsultacji innych specjalistów między innymi z zakresu okulistyki, nefrologii, kardiologii i hipertensjologii oraz chirurgii ogólnej.

Nasi spejcaliści

Urszula Wilk

lekarz medycyny