Testy alergologiczne to ważny element diagnostyki alergologicznej. Jak każde badanie diagnostyczne, również one mają jednak swoje ograniczenia. Wybór odpowiedniego badania alergologicznego, jego wykonanie, a także interpretacja wyników powinna być zawsze przeprowadzona przez doświadczony i wykwalifikowany personel medyczny.
Badania alergologiczne - dlaczego i kiedy się je wykonuje?
Celem, dla którego wykonuje się badania alergologiczne, jest ustalenie czy określony alergen jest przyczyną reakcji alergicznej wywołującej objawy u pacjenta. Zdobycie tej informacji umożliwia zaplanowanie i podjęcie odpowiednich działań, takich jak unikanie alergenu (np. wykluczenie go z diety) lub rozpoczęcie swoistej immunoterapii, nazywanej powszechnie odczulaniem.
Wskazaniem do wykonania testów alergologicznych jest występowanie objawów chorób takich jak: alergiczny nieżyt nosa, astma, a także kontaktowe zapalenie skóry czy pokrzywka. Wykonuje się je także w przypadku podejrzenia nadwrażliwości np. na pokarmy, leki lub jad owadów.
Najczęstsze objawy alergii wziewnych obejmują:
- wodnistą wydzielinę z nosa,
- napadowe kichanie,
- świąd nosa i spojówek,
- kaszel,
- napadową duszność,
- świszczący oddech.
Do objawów alergii pokarmowych należą:
- biegunka,
- kolkowe bóle brzucha,
- wzdęcia,
- uczucie przelewania w brzuchu.
Rodzaje testów alergologicznych
Istnieje wiele rodzajów badań alergologicznych. Jak wybrać właściwy test? Odpowiedź na to pytanie brzmi - to zależy. Podstawą diagnostyki zawsze powinien być szczegółowo przeprowadzony wywiad lekarski. Dopiero na jego podstawie lekarz może dobrać właściwą metodę oraz dobrać panel alergenów z największym prawdopodobieństwem odpowiedzialnych za występowanie dolegliwości.
Testy skórne
Punktowe testy skórne to podstawowe badanie, wykorzystywane w diagnostyce alergologicznej. Przyjmuje się, że reakcja komórek układu odpornościowego w skórze na kontakt z alergenem odpowiada reakcji, która ma miejsce w błonach śluzowych dróg oddechowych czy przewodu pokarmowego.
Punktowe testy skórne polegają na umieszczeniu na przedramieniu pacjenta kropli roztworu zawierającego wystandaryzowany roztwór alergenu, a następnie nakłuwa w celu wprowadzenia substancji do naskórka. Na przedramieniu umieszcza się również kroplę roztworu histaminy oraz kroplę soli fizjologicznej. Są to tak zwane próby kontrolne dodatnia i ujemna. Pierwsza powinna zawsze wywołać reakcję odpowiadającą reakcji alergicznej, a jej brak świadczy o zahamowanej reakcji skóry, np. pod wpływem przyjmowanych leków. Natomiast druga próba wykonywana jest w celu wykluczenia nadmiernej reaktywności skóry na uraz, mogącej powodować fałszywie pozytywny wynik testu. Po około 15-20 minutach odczytuje się wynik badania, który jest wydawany pacjentowi bezpośrednio po jego zakończeniu.
Do testów skórnych zalicza się również testy płatkowe, wykorzystywane w diagnostyce kontaktowego zapalenia skóry. Jest to choroba, której przyczyną jest nadwrażliwość na tak zwane hapteny. Są to substancje o małej masie cząsteczkowej, np. związki chemiczne wykorzystywane w przemyśle, farby, rozpuszczalniki, żywice czy detergenty. Nie spełniają one typowej definicji alergenu, ponieważ nie są one białkami i nie wywołują one reakcji zależnej od przeciwciał IgE.
Testy płatkowe polegają na umieszczeniu na skórze pleców specjalnych plastrów, składających się z 10 płatków, zawierających standaryzowane roztwory określonych haptenów. Ponieważ badana reakcja może mieć charakter opóźniony, wyniki odczytuje się po 48, 72 i 96 godzinach.
Testy skórne są na ogół bezpieczne zarówno dla osób dorosłych, jak i dzieci w każdym wieku. Jednak w pewnych okolicznościach ich wykonanie może być przeciwwskazane. Na przykład jeśli:
- w przeszłości wystąpiła ciężka reakcja alergiczna (wstrząs anafilaktyczny),
- pacjent stosuje leki, mogące wpłynąć na wynik badania (np. leki przeciwhistaminowe czy maści z glikokortykosteroidami) - w tej sytuacji należy rozważyć korzyści związane z uzyskaniem wyniku badania i ryzyko wynikające z czasowego zaprzestania przyjmowania leków,
- występują choroby skóry (np. pokrzywka, atopowe zapalenie skory itp.) zajmujące znaczną jej powierzchnię.
Testy alergologiczne z krwi
U osób uczulonych w odpowiedzi na kontakt z alergenem dochodzi do wytwarzania dużej ilości przeciwciał IgE, które aktywują określone komórki układu odpornościowego wydzielające histaminę i inne substancje odpowiedzialne za reakcję alergiczną.
Tak zwane testy alergologiczne z krwi to badanie laboratoryjne, w którym oznacza się stężenie przeciwciał w klasie IgE swoistych dla określonego alergenu. Często wykonuje się jednoczesne oznaczenie kilku lub kilkunastu typów przeciwciał IgE pogrupowanych w tzw. panele (np. panel wziewny czy panel pokarmowy). Dla pacjenta jedynym dyskomfortem związanym z badaniem jest konieczność pobrania próbki krwi żylnej.
W szczególnych przypadkach można wykonać również badanie sprawdzające obecność przeciwko poszczególnym komponentom, to znaczy poszczególnych substancji obecnych na przykład w jajach kurzych czy krowim mleku. Ma to znaczenie na przykład w sytuacji, gdy część z komponentów jest wrażliwa na obróbkę termiczną. W takim wypadku pacjent może bezpiecznie spożywać ugotowany produkt, musi jednak unikać go w postaci surowej. Dzięki temu nie ma konieczności całkowitego wykluczenia go z diety.
Poradnia alergologiczna Kraków - oferta iMed24
Diagnostyką i leczeniem chorób alergicznych zajmuje się w Centrum Medycznym iMed24 w Krakowie poradnia alergologiczna, w której nasi Pacjenci mogą wykonać również szereg testów alergologicznych, zarówno skórnych, jak i badań z krwi. Ponieważ alergie i nadwrażliwości mogą wywoływać objawy związane z wieloma układami organizmu, w naszej placówce oferujemy również konsultacje specjalistów z zakresu dermatologii, pulmonologii oraz gastroenterologii, w celu kompleksowej diagnostyki występujących objawów.