Czym jest astma alergiczna?
Astma oskrzelowa to choroba układu oddechowego, związana z przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych. Pod pojęciem "astma" kryją się różne postaci lub inaczej fenotypy choroby, różniące się od siebie mechanizmem, który prowadzi do jej rozwoju. Najprostszy, tradycyjny podział dzieli astmę na jej postać alergiczną i niealergiczną.
To co odróżnia astmę alergiczną od jej niealergicznego fenotypu to związek choroby z występowaniem nadwrażliwości na różne alergeny. Choroba może rozwinąć się w każdym wieku, chociaż najczęściej rozpoczyna się już w dzieciństwie, często u osób, których członkowie rodziny również chorowali na astmę.
Co powoduje astmę alergiczną?
Dokładny mechanizm, w jakim dochodzi do powstawania astmy alergicznej, jest przedmiotem ciągłych badań. W znacznej części przypadków astma alergiczna jest związana z atopią, czyli dziedziczoną genetycznie skłonnością do produkcji przeciwciał IgE, które odgrywają ważną rolę w powstawaniu reakcji alergicznych. Przeciwciała IgE aktywują komórki układu odpornościowego w drogach oddechowych, stymulując je do wydzielania różnych substancji, między innymi histaminy, nazywanych mediatorami stanu zapalnego. Oddziałują one między innymi na komórki nabłonka dróg oddechowych, powodując zwiększone wydzielanie śluzu, a także na mięśnie gładkie oskrzeli, prowadząc do ich skurczu.
Chociaż początkowo zmiany w przebiegu astmy mają charakter odwracalny, to przy braku prawidłowego leczenia i kontroli objawów, mogą się one utrwalać, powodując nieodwracalną przebudowę ścian oskrzeli (tzw. remodeling).
Astmie alergicznej często towarzyszą inne choroby atopowe, na przykład atopowe zapalenie skóry, alergiczne zapalenie spojówek czy alergiczny nieżyt nosa.
Objawy astmy
Objawy astmy występują napadowo i mogą mieć bardzo zmienne nasilenie. U części chorych napady astmy występują rzadko, a do zaostrzeń choroby dochodzi pod wpływem infekcji wirusowej, kontaktu z alergenem (np. sierścią zwierzęcia, roztoczami kurzu domowego) lub bardzo intensywnego wysiłku fizycznego albo silnych emocji.
Do najczęstszych objawów astmy zaliczają się:
- duszność (najbardziej nasilona podczas wydechu),
- uczucie ściskania w klatce piersiowej,
- świszczący oddech,
- napadowy, suchy kaszel (może być jedynym objawem w przypadku tzw. kaszlowego wariantu astmy).
Objawy astmy są często najbardziej nasilone w nocy, przez co mogą powodować problemy ze snem, a także nad ranem.
Ponadto u osób cierpiących na astmę alergiczną można często zaobserwować objawy innych chorób alergicznych, takich jak:
- napadowe kichanie,
- obfita, wodnista wydzielina z nosa,
- świąd i zaczerwienienie spojówek.
Jak jest diagnozowana astma alergiczna?
Podstawą do rozpoznania astmy jest badanie spirometryczne, pozwalające na ocenę funkcji układu oddechowego. Mierzy ono różne parametry, spośród których najważniejsze to życiowa pojemność płuc (FVC) oraz objętość powietrza wydychanego podczas pierwszej sekundy wydechu (FEV1). U osób chorych na astmę wynik spirometrii podstawowej jest zwykle prawidłowy, ponieważ w okresie poza zaostrzeniami zwężenie oskrzeli jest niewielkie. Dlatego często zaleca się powtórzenie badania po podaniu leku rozkurczającego oskrzela. Istotna poprawa parametrów w tzw. próbie rozkurczowej stanowi jedno z kryteriów rozpoznania astmy.
Czasem wykonuje się również próbę prowokacyjną, w której przed badaniem spirometrycznym podawana jest histamina lub metacholina, czyli substancje mogące spowodować skurcz oskrzeli u osób predysponowanych.
Diagnostyka uzupełniająca może wymagać wykonania dodatkowych badań obrazowych, na przykład zdjęcia RTG klatki piersiowej, w celu wykluczenia innych chorób układu oddechowego.
W przypadku astmy alergicznej duże znaczenie mają badania alergologiczne: testy skórne oraz oznaczenie poziomu alergenowoswoistych przeciwciał IgE we krwi.
Sposoby leczenia astmy alergicznej
Leczenie astmy ma na celu kontrolę objawów choroby, tak aby nie dopuścić do występowania zaostrzeń. Dlatego jest ono podzielone na kilka stopni, w zależności od tego jak często dochodzi do napadów choroby, a także tego jak bardzo wpływają one na codzienną aktywność chorego.
Pierwszy stopień leczenia zakłada przyjmowanie leków wziewnych jedynie doraźnie. Chorzy powinni przyjmować w razie napadu lek rozszerzający oskrzela w połączeniu z glikokortykosteroidem, działającym przeciwzapalnie. Pierwszy z nich działa objawowo, ułatwiając oddychanie, natomiast drugi ma zapobiegać kolejnym napadom. Obecnie na rynku dostępne są preparaty łączące obydwie substancje w jednym inhalatorze. Chorzy z dobrze kontrolowaną astmą mogą również przyjmować lek zapobiegawczo, na przykład przed planowanym wysiłkiem fizycznym.
W przypadku bardziej nasilonych dolegliwości, osoby chore powinny zostać wyposażone w leki kontrolujące przebieg choroby (przyjmowane stale) oraz leki objawowe (przyjmowane doraźnie). Natomiast dla chorych z astmą o ciężkim przebiegu przeznaczone są dalsze stopnie leczenia, w tym leczenie biologiczne o bardzo dużej skuteczności.
W przypadku astmy alergicznej korzystne może być włączenie alergenowej immunoterapii podjęzykowej, potocznie określanej jako odczulanie, która może przyczynić się do zmniejszenia nasilenia objawów choroby przez "odwrażliwienie" układu odpornościowego.
Leczenie astmy w Centrum Medycznym iMed24 w Krakowie
W Centrum Medycznym iMed24 w Krakowie opiekę nad pacjentami z chorobami układu oddechowego oraz schorzeniami o podłożu alergicznym sprawują specjalistyczne poradnie: pulmonologiczna oraz alergologiczna. Pacjenci naszego centrum medycznego mają również dostęp do specjalistycznej diagnostyki: badania spirometrycznego, badań obrazowych i laboratoryjnych, a także diagnostyki alergologicznej, w tym testów skórnych oraz badań z krwi na obecność przeciwciał IgE przeciwko swoistym alergenom.