Nadciśnienie tętnicze - kiedy występuje i jak prawidłowo wykonać pomiar ciśnienia?

Na nadciśnienie tętnicze cierpi niemal co trzeci dorosły Polak. Chociaż niejednokrotnie przez wiele lat nie powoduje ono żadnych dolegliwości, to jego długotrwałym skutkiem mogą być groźne powikłania, takie jak zawał serca czy udar mózgu. Czy można się przed nim uchronić?

Co oznacza nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze to choroba przewlekła, charakteryzująca się utrzymywaniem podwyższonych wartości ciśnienia skurczowego (powyżej 139 mm Hg) lub rozkurczowego (powyżej 89 mm Hg). Ciśnienie tętnicze to inaczej siła, z jaką krew pompowana przez serce działa na ściany naczyń krwionośnych. Jeśli jest ona zbyt wysoka, może doprowadzić do uszkodzenia narządów i groźnych powikłań zdrowotnych. Wysokie ciśnienie znacząco zwiększa ryzyko zawału mięśnia sercowego, niewydolności serca, czy udaru mózgu. Jest przy tym jednym z najważniejszych, możliwych do wyeliminowania czynników ryzyka tych chorób, pod warunkiem jego wykrycia i odpowiedniego leczenia.

Badania epidemiologiczne przeprowadzane wśród dorosłych Polaków wykazały, że na nadciśnienie tętnicze cierpi 32% populacji ogólnej. Częściej chorują mężczyźni. Aż 30% osób nie wie o swojej chorobie. Natomiast odsetek osób z odpowiednio kontrolowanym nadciśnieniem wynosi jedynie 26%. 

W ponad 90% przypadków nie udaje się ustalić przyczyny podwyższonego ciśnienia krwi, mówi się wtedy o tak zwanym nadciśnieniu pierwotnym. W rzadkich sytuacjach wzrost ciśnienia jest konsekwencją innego schorzenia, na przykład choroby nerek, co określa się jako nadciśnienie wtórne.

Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi?

Optymalne ciśnienie krwi nie powinno przekraczać 120/80 mm Hg. Ciśnienie skurczowe wynoszące między 120-129 mm Hg i rozkurczowe 80-84 mm Hg jest uznawane za prawidłowe. Natomiast za podwyższone, ale wciąż prawidłowe uważa się wartości między 130-139/85-89 mm Hg. 

Nadciśnienie tętnicze to ciśnienie skurczowe wynoszące ponad 139 mm Hg lub ciśnienie rozkurczowe wyższe niż 89 mm Hg.

Jak wykonać pomiar ciśnienia tętniczego?

Podstawą do rozpoznania i monitorowania skuteczności leczenia nadciśnienia jest pomiar ciśnienia tętniczego krwi. Badanie to łatwo wykonać w warunkach domowych, pod warunkiem posiadania ciśnieniomierza. Należy jednak pamiętać o kilku zasadach, tak aby uzyskany wyniki był jak najbardziej wiarygodny:

  • pomiar należy wykonywać po co najmniej 5 minutach odpoczynku w pozycji siedzącej,
  • na 30 minut przed pomiarem nie powinno się wykonywać czynności związanych z wysiłkiem fizycznym, pić kawy oraz palić papierosów, 
  • nie powinno się wykonywać pomiaru bezpośrednio po posiłku, a także w sytuacjach wzmożonego stresu, zdenerwowania oraz odczuwalnego bólu, 
  • bardzo ważny jest dobór odpowiedniego mankietu, dopasowanego do obwodu ramienia,
  • podczas badania należy pozostać w pozycji siedzącej, z ramieniem na wysokości serca. Aby zapewnić stabilną pozycję, łokieć powinien być podparty.

Efekt białego fartucha

Często zdarza się, że wartości ciśnienia mierzone podczas pomiaru prowadzonego przez personel medyczny są wyższe, niż wartości uzyskiwane przez chorego przy pomiarze ciśnienia w warunkach domowych.  Zjawisko to nosi nazwę efektu białego fartucha. Jest ono jednym ze wskazań do wykonania całodobowego, automatycznego pomiaru ciśnienia tętniczego, nazywanego również „holterem ciśnieniowym”.
Badanie to polega na wykonywanych w regularnych odstępach czasu pomiarach ciśnienia tętniczego krwi. Są one przeprowadzane przez specjalny automatyczny rejestrator, połączony z mankietem umieszczonym na ramieniu, jak w przypadku tradycyjnego ciśnieniomierza. Analiza uzyskanych wyników pozwala na szczegółową ocenę ryzyka sercowo-naczyniowego, a także optymalizację leczenia kardiologicznego. 
Innym rodzajem badania serca jest Holter EKG, czyli całodobowe monitorowanie aktywności elektrycznej serca. Pacjenci Centrum Medycznego iMed24 mają dostęp do nowoczesnych rozwiązań z zakresu telemedycyny, takich jak holter telemedyczny, umożliwiający wykonanie badania bez konieczności wychodzenia z domu.

Profilaktyka i leczenie nadciśnienia tętniczego 

Przestrzeganie podstawowych zasad zdrowego trybu życia, takich jak regularna umiarkowana aktywność fizyczna oraz zdrowa, zbilansowana dieta, pozwala skutecznie obniżyć ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego. Zmiana stylu życia jest również podstawą leczenia nadciśnienia, niezależnie od jego stopnia zaawansowania. Każda osoba, której pomiary ciśnienia krwi spełniają kryteria ciśnienia wysokiego prawidłowego lub nadciśnienia powinna:
  1. zadbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała (BMI <25 kg/m2 - wskaźnik ten nie ma zastosowania w przypadku kobiet ciężarnych, dzieci oraz sportowców);
  2. stosować się do zasad diety śródziemnomorskiej oraz ograniczyć spożycie soli kuchennej;
  3. ograniczyć spożycie alkoholu;
  4. zaprzestać palenia tytoniu;
  5. zadbać o odpowiedni poziom aktywności fizycznej: regularne ćwiczenia o umiarkowanej intensywności przez przynajmniej 30 minut dziennie (np. spacer, jazda na rowerze, nordic walking);
  6. monitorować ciśnienie tętnicze, wykonując pomiary w domu i zapisując je w dzienniczku lub aplikacji MojeZdrowie24. Zapisane w aplikacji badania będzie można udostępnić lekarzowi podczas wizyty stacjonarnej lub online.
W przypadku gdy zmiana stylu życia nie pozwala na wystarczające obniżenie ciśnienia tętniczego, konieczne jest wdrożenie leczenia farmakologicznego. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele skutecznych oraz bezpiecznych leków, których wpływ na ograniczenie ryzyka zgonu związanego z chorobami serca został udowodniony w licznych badaniach. Należy jednak pamiętać, że raz rozpoczęte leczenie należy kontynuować do końca życia i nie można go zaprzestać w momencie, gdy ciśnienie osiągnie prawidłowe wartości. Przyjmowanie leków po unormowaniu się ciśnienia nie powoduje jego dalszego obniżania, pozwala natomiast na jego utrzymanie, redukując tym samym ryzyko powikłań.

Poradnia kardiologiczno-hipertensjologiczna iMed24

W krakowskim Centrum Medycznym iMed24 w diagnostyce i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego, między innymi nadciśnienia tętniczego, specjalizuje się poradnia kardiologiczno-hipertensjologiczna. Dzięki podejściu skoncentrowanemu na indywidualnych potrzebach pacjenta możliwe jest opracowanie spersonalizowanego planu działania, który umożliwia poprawę jakości życia i zmniejszenie nasilenia objawów, jednocześnie redukując ryzyko chorób i powikłań sercowo-naczyniowych. Jest to możliwe dzięki wnikliwej analizie stylu życia, obciążenia genetycznego oraz współistniejących chorób przewlekłych. Równie ważny jest także dostęp do nowoczesnych, nieinwazyjnych badań diagnostycznych, pozwalających na ocenę funkcjonowania serca i naczyń krwionośnych.

W Centrum Medycznym iMed24 wykonujemy:

  • spoczynkowe badanie EKG,
  • badania holterem EKG i całodobowy ambulatoryjny pomiar ciśnienia tętniczego (“holter ciśnieniowy”),
  • badania ultrasonograficznych: echokardiografię przezklatkową oraz USG tętnic szyjnych metodą Dopplera,
  • próbę wysiłkową na bieżni ruchomej,
  • tomografię komputerową z oceną tętnic wieńcowych Calcium Score.