Czym jest choroba wieńcowa?
Choroba wieńcowa, określana również jako choroba niedokrwienna serca, to stan, w którym dochodzi do zmniejszenia się przepływu krwi w tętnicach wieńcowych zaopatrujących mięsień sercowy, najczęściej na skutek rozwoju blaszek miażdżycowych.
Miażdżyca to choroba tętnic. Może się rozwijać na przykład w obrębie aorty, tętnic szyjnych czy tętnic zaopatrujących w krew kończyny dolne. Charakteryzuje się ona obecnością charakterystycznych zmian w ścianach naczyń tętniczych, nazywanych blaszkami miażdżycowymi. Sam proces ich powstawania jest niezwykle złożony. Obecnie uważa się, że u jego podłoża występuje zaburzenie funkcji śródbłonka, czyli najbardziej wewnętrznej warstwy naczyń krwionośnych, co prowadzi do przylegania komórek układu odpornościowego, rozwoju stanu zapalnego i zmian zwyrodnieniowych.
W normalnych warunkach tętnice wieńcowe zaopatrują mięsień sercowy w taką ilość utlenowanej krwi, która wystarcza do zaspokojenia jego potrzeb nawet przy bardzo intensywnym wysiłku. Dlatego u osób zdrowych dochodzi do zmęczenia się mięśni szkieletowych, uniemożliwiającego kontynuowanie aktywności, któremu nie towarzyszy ból w klatce piersiowej. U osób chorych tętnice są zwężone, przez co do mięśnia sercowego nie dociera wystarczająca ilość tlenu, co objawia się jako uczucie bólu w trakcie wysiłku.
Czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy
Czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy zaburzają funkcjonowanie śródbłonka naczyń krwionośnych, zapoczątkowując i przyspieszając proces rozwoju blaszki miażdżycowej.
Należą do nich:
- nadciśnienie tętnicze,
- palenie tytoniu,
- podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia),
- zwiększone stężenie cholesterolu LDL i triglicerydów we krwi.
Powyższe czynniki są czynnikami modyfikowanymi. Oznacza to, że można na nie wpływać za pomocą modyfikacji stylu życia oraz leczenia farmakologicznego, tym samym zmniejszając ryzyko rozwoju miażdżycy. Wyróżnia się również niemodyfikowalne czynniki ryzyka, takie jak starszy wiek, płeć (miażdżyca zazwyczaj występuje we wcześniejszym wieku w przypadku mężczyzn, u kobiet ryzyko wzrasta znacząco po menopauzie), a także predyspozycje genetyczne.
Objawy choroby wieńcowej
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby wieńcowej jest ból w klatce piersiowej, często określany również jako ból dławicowy. Typowy ból dławicowy spełnia trzy cechy:
- jest zlokalizowany za mostkiem i ma charakterystyczne promieniowanie (do szyi, żuchwy, lewego ramienia lub nadbrzusza),
- pojawia się pod wpływem wysiłku fizycznego,
- ustępuje w spoczynku lub po podjęzykowym przyjęciu nitrogliceryny lub jej pochodnych.
Ból dławicowy jest zwykle opisywany jako uczucie ucisku, dławienia lub gniecenia. Inny charakter bólu, na przykład pieczenie lub kłucie w klatce piersiowej przemawia za przyczyną niezwiązaną z chorobą wieńcową, jak na przykład choroba refluksowa przełyku lub neuralgia międzyżebrowa. Nasilenie bólu jest zwykle niezależne od pozycji ciała oraz oddechu. Zdarza się również, że jego wystąpienie jest spowodowane silnymi emocjami lub stresem.
W pewnych przypadkach choroba wieńcowa może dawać nietypowe objawy, często określane jako “maski”. Należą do nich:
- duszność,
- łatwa męczliwość,
- pogorszona tolerancja wysiłku,
- ból brzucha i nudności.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie miażdżycy tętnic wieńcowych?
Podstawą do podejrzenia choroby niedokrwiennej serca jest występowanie jej typowych objawów oraz współistnienie czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Można do nich zaliczyć podwyższony poziom cholesterolu LDL i triglicerydów (hiperlipidemia) czy zaburzenia gospodarki węglowodanowej (cukrzyca, nieprawidłowa glikemia na czczo). Ważne jest również wykluczenie chorób, które mogą imitować objawy choroby wieńcowej, takich jak anemia czy niedoczynność tarczycy.
W przypadku podejrzenia choroby wieńcowej wykonuje się w pierwszej kolejności spoczynkowe badanie EKG, zwykle jednak nie wykazuje ono żadnych nieprawidłowości, ponieważ zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen nie jest podwyższone.
Badaniem, które warto rozważyć w przypadku braku zmian w spoczynkowym EKG jest elektrokardiograficzna próba wysiłkowa. Polega ona na ciągłym monitorowaniu zapisu aktywności elektrycznej serca podczas wysiłku, na przykład szybkiego marszu na bieżni ruchomej. Wysiłek fizyczny zwiększa zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen i przyśpieszenia akcji serca, co u osób chorych prowadzi do wystąpienia dolegliwości, a także zmian w zapisie EKG.
Obecnie często wykonywanym badaniem jest również angio-TK tętnic wieńcowych z oceną zwapnień Calcium Score. Umożliwia ono w sposób nieinwazyjny zidentyfikować i ocenić zwężone odcinki naczyń. Wynik badania w którym nie zaobserwowano nieprawidłowości pozwala natomiast na wykluczenie miażdżycy tętnic wieńcowych.
Badaniem wykonywanym w przypadku choroby niedokrwiennej serca o niekorzystnym rokowaniu jest koronarografia, czyli badanie polegające na podaniu kontrastu bezpośrednio do tętnic wieńcowych za pomocą specjalnych narzędzi wprowadzanych przez tętnicę promieniową na nadgarstku lub tętnicę udową w pachwinie. Umożliwia ono nie tylko wykazanie zwężeń, ale także ich poszerzenie i zabezpieczenie, za pomocą specjalnych baloników oraz stentów czyli metalowych “rusztowań”, dzięki czemu jest jednocześnie procedurą diagnostyczną i leczniczą.
Profilaktyka i leczenie choroby wieńcowej
Pierwszym krokiem, zarówno w przypadku profilaktyki choroby wieńcowej, jak i leczenia osób u których już ona występuje, jest modyfikacja stylu życia. Oznacza ona przeciwdziałanie wszystkim czynnikom, które nasilają rozwój miażdżycy. Takie działanie umożliwia nie tylko zahamowanie progresji choroby, ale może również korzystnie wpłynąć na nasilenie odczuwanych dolegliwości. Do działań związanych ze stylem życia, które należy podjąć w celu zmniejszenia ryzyka miażdżycy należą:
- codzienna umiarkowana aktywność fizyczna (np. spacery, jazda na rowerze, trening oporowy),
- zaprzestanie palenia tytoniu oraz unikanie alkoholu (chociaż niektóre wytyczne dopuszczają spożywanie niewielkich ilość alkoholu etylowego, to należy pamiętać, że żadna jego ilość nie ma korzystnego wpływu na zdrowie),
- dieta śródziemnomorska, ubogosodowa i o niskiej zawartości tłuszczów nasyconych.
Leczenie farmakologiczne choroby wieńcowej polega na przyjmowaniu leków, które można podzielić na dwie grupy:
Grupa pierwsza ma za zadanie zapobiegać dalszemu rozwojowi choroby oraz zmniejszać ryzyko wystąpienia jej powikłań. Należą do niej statyny, obniżające poziom cholesterolu oraz kwas acetylosalicylowy (aspiryna), który zapobiega agregacji, czyli “zlepianiu się”, płytek krwi na powierzchni blaszki miażdżycowej.
Drugą grupę leków stanowią substancje zmniejszające nasilenie dolegliwości związanych z chorobą. Należą do niej pochodne nitrogliceryny, które rozszerzają naczynia krwionośne, usprawniające dopływ krwi do niedotlenienia mięśnia sercowego oraz tak zwane beta-blokery, które spowalniają pracę serca, zmniejszając jego zapotrzebowanie na tlen.
Poradnia Kardiologiczna w Krakowie
Leczeniem chorób układu sercowo-naczyniowego zajmuje się poradnia kardiologiczno-hipertensjologiczna Centrum Medycznego iMed24 w Krakowie. Dzięki doświadczeniu lekarzy kardiologów, a także dostępowi do pracowni diagnostycznych i Centrum Diagnostyki Obrazowej, nasi Pacjenci mogą skorzystać z szerokiego zakresu nowoczesnych i nieinwazyjnych badań, w tym:
