Badanie cytologiczne polega na pobraniu komórek nabłonka tarczy i kanału szyjki macicy, a następnie ich analizie pod mikroskopem. Cytologia jest badaniem przesiewowym, które ma na celu profilaktykę raka szyjki macicy. Jej systematyczne wykonywanie umożliwia wykrycie nowotworu w początkowym, nieinwazyjnym stadium i jego skuteczne leczenie.
Rodzaje cytologii
Istnieją dwa rodzaje cytologii, które różnią się metodą zabezpieczenia pobranego materiału i jego analizą. Pierwszym i bardziej popularnym jest tak zwana cytologia konwencjonalna. Polega ona na przeniesieniu pobranego materiału na szkiełko mikroskopowe, a następnie jego utrwalenie w roztworze 96% etanolu. Ta forma badania jest w Polsce realizowana w ramach NFZ dla kobiet między 25 a 59 rokiem życia co 3 lata bez konieczności posiadania skierowania.
Drugim rodzajem jest cytologia LBC (liquid-based cytology), nazywana także cytologią płynną lub cienkowarstwową. W jej przebiegu szczoteczkę z pobranym materiałem umieszcza się w pojemniku ze specjalnym płynem. Następnie w laboratorium jest on przepuszczany przez filtr oczyszczający z takich substancji jak krew, śluz czy bakterie i umieszczany na szkiełku mikroskopowym.
Co wykrywa cytologia?
Cytologia to badanie przesiewowe, inaczej skriningowe, które ma na celu profilaktykę raka szyjki macicy. Nowotwór ten jest czwartym co do częstości występowania wśród kobiet na całym świecie, a śmiertelność z jego przyczyny sięga aż 60% wszystkich chorych. Wczesny rak szyjki macicy zwykle nie daje żadnych objawów, dlatego konieczne jest systematyczne wykonywanie badań przesiewowych. Cytologia wykrywa nieprawidłowe komórki nabłonkowe już w stadium przedinwazyjnym, które jest w zdecydowanej większości przypadków uleczalne. Systematyczna profilaktyka umożliwia odpowiednio wczesne postawienie rozpoznania zanim dojdzie do rozwoju nowotworu złośliwego. Badanie może także zostać rozszerzone o wykrywanie wirusa HPV, który jest główną przyczyną raka szyjki macicy.
Kiedy zrobić cytologię?
Informacje o tym, kiedy zrobić cytologię, mogą być mylące ze względu na odmienność zaleceń w zależności od kraju. W Polsce wskazane jest wykonywanie badania od momentu rozpoczęcia współżycia i nie później niż od 25 roku życia. Pobieranie cytologii powinno odbywać się co najmniej co 3 lata, a najlepiej każdego roku. Jeśli wyniki są prawidłowe, zakończenie profilaktyki można rozważyć w wieku 65 lat.
Badanie ginekologiczne cytologii należy wykonać mniej więcej w połowie cyklu menstruacyjnego. Optymalnym terminem jest przedział od 4 dni po zakończeniu miesiączki do 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej. Cytologia w trakcie menstruacji nie jest odpowiednio miarodajna.
Jak przygotować się do cytologii?
Aby wyniki cytologii szyjki macicy były jak najbardziej wiarygodne, konieczne jest odpowiednie przygotowanie. Na diagnostykę należy przede wszystkim udać się w odpowiednim momencie cyklu menstruacyjnego. W ramach przygotowania do badania cytologicznego należy także na 4 dni przed wizytą unikać współżycia, stosowania globulek dopochwowych, tamponów oraz irygacji. W tym czasie nie powinny być także wykonywane inne badania ginekologiczne takie jak wziernikowanie czy USG dopochwowe. Istotną rolę pełni także stan pochwy w dniu cytologii. Pacjentka nie tylko nie powinna być wówczas w trakcie miesiączki, przeszkodą w badaniu może być także infekcja intymna. W przypadku objawów chorobowych zalecane jest wstrzymanie się z cytologią do czasu wyleczenia.
Na czym polega badanie cytologiczne?
Przebieg badania cytologicznego jest szybki i prosty. Może być ono wykonane przez ginekologa lub położną. Na początku wizyty pacjentka proszona jest o rozebranie dolnej części garderoby wraz z bielizną w osobnym pomieszczeniu. Następnie należy położyć się na fotelu ginekologicznym, gdzie lekarz lub położna z użyciem wziernika do cytologii delikatnie rozszerzy ścianki pochwy. W ten sposób uwidoczni oraz zapewni dostęp do szyjki macicy. Pobranie cytologii wykonywane jest przez wziernik z użyciem specjalnej szczoteczki do cytologii. Za jej pomocą wykonując ruch obrotowy z tarczy i kanału szyjki macicy pobierany jest materiał do badania. W zależności od rodzaju wykonywanej cytologii w kolejnym kroku jest on przenoszony bezpośrednio na szkiełko mikroskopowe lub do pojemnika ze specjalistycznym płynem.
Wiele kobiet nie poddaje się badaniu z obawy, że cytologia boli. Jest to kwestia indywidualna, jednak procedura zwykle nie jest bolesna lecz może powodować dyskomfort. Po zakończeniu badania może także wystąpić plamienie, co jest normalne i wynika ze złuszczania się nabłonka.
Wynik cytologii
Na wynik cytologii czeka się zwykle około 2-3 tygodni. Jej interpretacja przedstawiona jest z wykorzystaniem dwóch skal: Papanicolaou oraz Bethesda (TBS). Druga z nich jest znacznie dokładniejsza, dlatego jest rekomendowana przez Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników. System Bethesda opisuje rodzaj wykonanego badania (cytologia konwencjonalna lub płynna), ilość i typ komórek, wybarwienie i utrwalenie preparatu oraz ogólną charakterystykę. W przeciwieństwie do wyniku cytologii przedstawionego w 5-stopniowej skali Papanicolaou, TBS obejmuje znacznie bardziej zróżnicowane informacje na temat stanu pobranego materiału.
Warto pamiętać, że nieprawidłowy wynik badania cytologicznego nie zawsze musi świadczyć o rozwiniętym raku szyjki macicy. Diagnoza może wskazywać na podatne na leczenie stadium nieinwazyjne. W przypadku złego wyniku cytologii wskazującego na raka szyjki macicy konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, między innymi kolposkopii, biopsji, analizy histopatologicznej i/lub molekularnej.
Badania cytologiczne w iMed24
W Poradni Ginekologicznej iMed24 Pacjentki mają dostęp do różnorodnych usług z zakresu opieki zdrowotnej, w tym również badania cytologicznego. Warto podkreślić, że badanie cytologiczne, także jego płynna forma, jest dostępne bez konieczności wizyty u ginekologa. Profesjonalne pobrania wymazu wykonuje nasza wykwalifikowana położna, co jest dużym ułatwieniem w procesie diagnozy.
Proponowane podejście jest proste: Pacjentki mogą najpierw poddać się badaniu cytologii u naszej położnej, a następnie, po otrzymaniu wyników, umówić się na wizytę ginekologiczną. To pozwala pełniej zrozumieć stan zdrowia i podjąć odpowiednią diagnozę w trakcie konsultacji ginekologicznej na podstawie już otrzymanych wyników. Ginekolog może wtedy zlecić dodatkowe badania z krwi badź wykonać USG przezpochwowe lub przez powłoki brzuszne.
Regularne badania cytologiczne powinny stać się rutyną wspomagającą profilaktykę i zachowanie zdrowia. Zachęcamy pacjentki do skorzystania z naszej oferty i zapisania się na badanie już dziś!