W czym specjalizuje się poradnia nefrologiczna?
Nerki to narządy niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ich najbardziej znaną rolą jest filtracja krwi i usuwanie substancji szkodliwych, a także nadmiaru wody i elektrolitów. Pełnią one również kluczową funkcję w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego. Ponadto nerki produkują erytropoetynę (EPO), czyli substancję odpowiedzialną za stymulowanie szpiku kostnego do produkcji czerwonych krwinek, a także biorą udział w aktywacji witaminy D3 do jej aktywnej formy, która reguluje wiele procesów zachodzących w organizmie (m.in. gospodarkę wapniowo-fosforanową).
Poradnia nefrologiczna zajmuje się diagnostyką i leczeniem chorób nerek, w szczególności:
- ostrych i przewlekłych stanów zapalnych układu moczowego,
- ostrej i przewlekłej niewydolności nerek,
- pierwotnych i wtórnych glomerulopatii (chorób kłębuszków nerkowych),
- pierwotnych i wtórnych wad układu moczowego (wady wrodzone, torbiele nerek),
- różnych postaci nadciśnienia tętniczego,
- pierwotnych i wtórnych tubulopatii (chorób cewek nerkowych),
kamicy nerkowej.
Konsultacja w poradni nefrologicznej obejmują zarówno wywiad medyczny i badanie lekarskie, jak i wykonanie niezbędnych badań laboratoryjnych oraz diagnostykę obrazową nerek i układu moczowego. Poradnia udziela również świadczeń w zakresie nefrologii dziecięcej.
Kiedy należy udać się do nefrologa?
Choroby nerek w początkowym stadium zazwyczaj przebiegają bez zauważalnych objawów, dlatego bardzo ważne jest wykonywanie regularnych badań profilaktycznych, zwłaszcza przez osoby z grup ryzyka (np. osoby chorujące na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, otyłość czy przyjmujące leki mogące negatywnie wpływać na pracę nerek, w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne). Do wizyty w poradni nefrologicznej powinny skłonić nieprawidłowości w badaniu ogólnym moczu, a także wzrost stężenia kreatyniny w surowicy krwi.
Objawy, które mogą świadczyć o schorzeniach nerek to między innymi:
- częste oddawanie moczu,
- oddawanie niewielkiej ilości moczu w ciągu doby,
- ciemny lub mętny mocz,
- pienienie się moczu,
- ból i pieczenie podczas oddawania moczu,
- moczenie nocne u dzieci,
- obrzęki tkanki podskórnej, najczęściej w okolicy kostek i podudzi,
- obrzęki pod oczami,
- osłabienie, uczucie zmęczenia,
- ból głowy i brzucha,
- podwyższone ciśnienie krwi.
Przewlekła choroba nerek
Przewlekła choroba nerek, potocznie nazywana również przewlekłą niewydolnością nerek (w nomenklaturze medycznej przewlekła niewydolność nerek jest ostatnim stadium przewlekłej choroby nerek), wiąże się ze stopniową utratą funkcji nerek. Chociaż jest to choroba bardzo powszechna i szacuje się, że w liczba chorych w Polsce może sięgać aż 4-5 milionów osób, to świadomość na jej temat jest stosunkowo niewielka.
We wczesnych stadiach przewlekłej choroby nerek objawy mogą być nieliczne, bądź nie występować wcale, dlatego większość osób chorych nie zdaje sobie sprawy, że dotknęła ich choroba nerek. Jedynym sposobem na rozpoznanie przewlekłej choroby nerek w tym stadium jest wykonanie oznaczenia poziomu kreatyniny we krwi oraz wydalanie albuminy z moczem.
Z czasem dochodzi do dalszego pogarszania się czynności nerek, co w zaawansowanych stadiach może powodować przewodnienie organizmu, objawiające się obrzękami i nadciśnieniem, a także gromadzenie się nadmiaru elektrolitów i toksyn (m.in. mocznika i kwasu moczowego), co prowadzi do zatruć.
Leczenie przewlekłej choroby nerek skupia się na spowolnieniu postępu choroby, zazwyczaj poprzez ustalenie i leczenie przyczyny (na przykład wyrównanie poziomu glikemii czy normalizację ciśnienia tętniczego). Jednak nawet dobra kontrola choroby podstawowej może nie zapobiec postępowi uszkodzenia nerek. Przewlekła choroba nerek może prowadzić do schyłkowej niewydolności nerek, w przypadku której osoba chora wymaga regularnej dializoterapii (filtracji krwi z wykorzystaniem sztucznej nerki) lub przeszczepienia nerki pobranej od dawcy.
Kłębuszkowe zapalenie nerek
Kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN) to zapalenie kłębuszków nerkowych, które pełnią rolę drobnych filtrów, w których zachodzi pierwszy etap powstawania moczu. Kłębuszkowe zapalenie nerek może wystąpić nagle (ostre KZN) lub rozwijać się stopniowo (przewlekłe KZN).
Kłębuszkowe zapalenia nerek można również podzielić na pierwotne (choroba dotyczy tylko kłębuszków nerkowych) lub wtórne (do uszkodzenia kłębuszków dochodzi na skutek innego procesu chorobowego).
Do przyczyn wtórnego KZN zaliczają się niektóre choroby zakaźne, a także choroby autoimmunologiczne, między innymi:
- zakażenia paciorkowcami - KZN może się rozwinąć 1-2 tyg. po paciorkowcowym zapaleniu gardła (anginie) lub 2-6 tyg. po paciorkowcowym zakażeniu skóry (liszajec zakaźny),
- zakażenie wirusem HBV, HCV oraz HIV,
- toczeń rumieniowaty układowy,
- ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń.
Typowe objawy ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek obejmują:
- obrzęki,
- nadciśnienie tętnicze,
- nieprawidłowości w badaniu moczu (obecność czerwonych krwinek i wałeczków erytrocytarnych w moczu, białkomocz).
Ciężkie lub długotrwałe kłębuszkowe zapalenie nerek może trwale uszkodzić nerki i prowadzić do rozwoju przewlekłej choroby nerek. Leczenie jest zależne od typu kłębuszkowego zapalenia nerek.
Kamica nerkowa
Kamienie nerkowe to twarde złogi utworzone z soli mineralnych, które tworzą się wewnątrz kielichów i miedniczek nerkowych.
Powstawaniu złogów sprzyja dieta bogata w białko zwierzęce i ubogowapniowa, nadmierna masa ciała, zakażenia układu moczowego, niektóre schorzenia przewlekłe (choroby zapalne jelit, osteoporoza, dna moczanowa) oraz niektóre suplementy i leki. Często złogi tworzą się w sytuacji, gdy na skutek odwodnienia dochodzi do zagęszczenia moczu, co ułatwia krystalizację substancji mineralnych, które się w nim znajdują.
Złogi przedostają się do dróg moczowych, powodując napad kolki nerkowej, objawiający się silnym bólem w okolicy lędźwiowej, często promieniującym do pachwin, któremu mogą towarzyszyć nudności i wymioty. W większości przypadków kamienie nerkowe są samoistnie wydalane wraz z moczem, a leczenie opiera się na przyjmowaniu leków przeciwbólowych oraz odpowiednim nawodnieniu. W sytuacji gdy napadowi kolki nerkowej towarzyszy gorączka bądź objawy zakażenia układu moczowego, może być konieczna hospitalizacja oraz włączenie antybiotykoterapii. Pilnej opieki medycznej wymagają również osoby, u których na skutek kamicy doszło do zatrzymania odpływu moczu.
Kamica nerkowa często nawraca u osób predysponowanych, dlatego po napadzie kolki nerkowej warto skonsultować się z lekarzem w celu wykonania podstawowej diagnostyki oraz ustalenia postępowania, które zmniejszy ryzyko napadu kolki nerkowej w przyszłości.
Nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie tętnicze to powszechna choroba przewlekła, która w większości przypadków nie ma jednoznacznej przyczyny, a jej leczenie polega przede wszystkim na obniżeniu ciśnienia tętniczego z pomocą zmiany stylu życia oraz leczenia farmakologicznego.
W części przypadków nadciśnienie tętnicze może mieć jednak charakter wtórny do innej choroby, na przykład kłębuszkowego zapalenia nerek.
Jedną z odwracalnych przyczyn nadciśnienia jest tak zwane nadciśnienie naczyniowonerkowe, czyli związane ze zwężeniem tętnicy nerkowej (najczęściej na skutek miażdżycy) lub rzadziej z zapaleniem naczyń wewnątrznerkowych (najczęściej o podłożu autoimmunologicznym).
Ciśnienie naczyniowonerkowe charakteryzuje się najczęściej nagłym początkiem oraz ciężkim przebiegiem, w którym szybko dochodzi do powstawania uszkodzeń w innych narządach. Ponadto jest ono zazwyczaj oporne na standardowe leczenie farmakologiczne. W takim przypadku możliwe jest zastosowanie leczenia przyczynowego, na przykład poszerzenia tętnicy nerkowej z wszczepieniem stentu.
Jakie badania można wykonać w Poradni Nefrologicznej iMed24 w Krakowie?
W Centrum Medycznym iMed24 wykonujemy badania diagnostyczne nerek i układu moczowego, w tym: