Poradnia endokrynologiczna specjalizuje się w diagnostyce i leczeniu chorób układu wewnątrzwydzielniczego. Jest to bardzo szeroka i zróżnicowana grupa schorzeń narządów, których rola w organizmie polega na wytwarzaniu i wydzielaniu hormonów. Zaliczają się do nich:
- przysadka mózgowa,
- szyszynka,
- tarczyca,
- przytarczyce,
- nadnercza,
- trzustka,
- jajniki,
- jądra.
Wśród endokrynopatii (zaburzeń układu hormonalnego) nie brakuje chorób o bardzo charakterystycznym przebiegu, jak i takich, które objawiają się w nieswoisty i niespecyficzny sposób. Z tego powodu lekarz endokrynolog musi wykazywać szeroką wiedzą z obszaru wielu dziedzin medycyny, umiejętnością wnikliwego przeprowadzania wywiadu z pacjentem, a także dobrze orientować się w subtelnych objawach somatycznych. Współczesna medycyna umożliwia mu też oparcie się o wyniki nowoczesnych badań obrazowych (np. USG tarczycy) oraz bardzo czułych badań laboratoryjnych.
Kiedy należy udać się do poradni endokrynologicznej?
Do poradni endokrynologicznej powinni udać się pacjenci skierowani przez lekarza rodzinnego lub lekarza innej specjalności, u których podejrzewa się występowanie zaburzeń funkcjonowania układu hormonalnego. Regularnej kontroli wymagają również pacjenci z już zdiagnozowanymi schorzeniami oraz po operacjach, np. usunięciu tarczycy, nadnerczy, czy przytarczyc. Zaburzenia hormonalne bardzo często prezentują mało charakterystyczne objawy, dlatego w wielu wypadkach przed wizytą u endokrynologa należy wykluczyć inne, bardziej prawdopodobne przyczyny pogorszenia stanu zdrowia.
Choroby tarczycy i przytarczyc
Choroby tarczycy są dość często spotykaną dolegliwością. Szacuje się, że niedoczynność tarczycy może dotyczyć od 1 do 6% osób dorosłych, a nadczynność około 2%. W obu przypadkach znacznie częściej dotykają one kobiet, niż mężczyzn. Najczęstsze przyczyny niedoczynności tarczycy w krajach wysokorozwiniętych, do których zalicza się Polska, to choroba Hashimoto, czyli przewlekłe autoimmunizacyjne zapalenie tarczycy, oraz niedobór hormonów po usunięciu gruczołu tarczowego, na przykład po stwierdzeniu raka tego narządu. Z kolei u podłoża nadczynności tarczycy leżą przede wszystkim choroby autoimmunologiczne, takie jak choroba Gravesa-Basedowa (związana z obecnością autoprzeciwciał stymulujących uwalnianie hormonów) oraz, o czym warto pamiętać, również choroba Hashimoto w swojej początkowej fazie, w której po uszkodzeniu tarczycy w przebiegu zapalenia, dochodzi do uwolnienia znacznych ilości tyroksyny i trójjodotyroniny (T4 i T3). Po tym okresie nasilona reakcja autoimmunologiczna prowadzi do uszkodzenia narządu i jego dysfunkcji, co z kolei prowadzi do niedoczynności.
Podstawowe objawy niedoczynności tarczycy to:
- przyrost masy ciała,
- przewlekłe zmęczenie i zmniejszona tolerancja wysiłku,
- osłabienie siły mięśniowej,
- senność,
- łatwe marznięcie i zła tolerancja zimna,
- bradykardia (spowolnienie akcji serca),
- zaburzenia miesiączkowania,
- problemy z koncentracją,
- zaparcia.
Do dolegliwości związanych z nadczynnością należą:
- utrata masy ciała,
- osłabienie,
- nietolerancja ciepła,
- niepokój,
- pobudzenie,
- trudności w skupieniu uwagi,
- bezsenność,
- wzmożona potliwość,
- tachykardia (przyspieszenie akcji serca) i uczucie kołatania serca,
- biegunki.
Przytarczyce to niewielkie gruczoły wydzielania wewnętrznego, leżące w sąsiedztwie tarczycy. Wytwarzają one parathormon odpowiedzialny za regulację gospodarki wapniowej organizmu. Nadczynność przytarczyc charakteryzuje się hiperkalcemią (podwyższonym poziomem wapnia we krwi), natomiast niedoczynność hipokalcemią (obniżonym poziomem wapnia we krwi).
Osteoporoza
Osteoporoza jest układową chorobą szkieletu, w wyniku której dochodzi do ubytku masy kostnej i zaburzenia jej mikroarchitektury. Kości osoby chorującej na osteoporozę stają się bardziej podatne na złamania, często niewspółmierne do wywołującej je siły. Dochodzi do nich na przykład podczas upadku z niewielkiej wysokości (złamania szyjki kości udowej), a czasem samoistnie (złamania kompresyjne trzonów kręgów). Wiąże się to niejednokrotnie z koniecznością obciążającego leczenia operacyjnego (np. endoprotezoplastyki) i długotrwałą rehabilitacją. U podłoża osteoporozy często leżą zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej na podłożu hormonalnym, np. nadczynność przytarczyc lub tarczycy, niedobór estrogenów czy hiperkortyzolemia. W celu rozpoznania osteoporozy wykonuje się badanie densytometryczne, czyli pomiar gęstości kości z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego.
Menopauza
Menopauza to ostatnie krwawienie miesiączkowe w życiu kobiety, po którym w okresie 12 miesięcy nie wystąpiła żadna kolejna miesiączka. W większości przypadków menopauza występuje między 45. a 55. rokiem życia. Dokładny moment jej wystąpienia jest zależny między innymi od czynników genetycznych, wieku w jakim wystąpiła pierwsza miesiączka, wpływ może mieć również palenie papierosów czy stosowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych. Okres menopauzy, nazywany również przekwitaniem, obejmuje nawet do kilku lat przed ostatnią miesiączką i przyjmuje się, że trwa do rozpoczęcia okresu starości.
Szczególnej uwagi wymagają pacjentki, u których menopauza wystąpiła przed 40. rokiem życia - jest to menopauza przedwczesna, której przyczyną mogą być zaburzenia hormonalne.
Inne endokrynopatie
Istnieje wiele chorób układu wewnątrzwydzielniczego (endokrynopatii), które występują rzadko. Część z nich cechuje bardzo charakterystyczny obraz kliniczny (np. akromegalia - guz przysadki wydzielający hormon wzrostu, czy zespół Cushinga spowodowany zbyt wysokim poziomem kortyzolu). Niektóre jednak stanowią znaczne wyzwanie diagnostyczne, ze względu na swoje nietypowe objawy. Warto więc czujnie obserwować swoje ciało i w sytuacjach, które budzą uzasadniony niepokój, zasięgnąć porady specjalistycznej.
Jakie badania można wykonać w Poradni Endokrynologicznej iMed24 w Krakowie?
Poradnia Endokrynologiczna iMed24 w Krakowie dysponuje pełnym zapleczem diagnostycznym naszego Centrum Medycznego, co umożliwia nam kompleksowe prowadzenie pacjentów z zaburzeniami układu wewnątrzwydzielniczego. Oferujemy szeroki zakres badań laboratoryjnych, między innymi oznaczenie stężenia TSH, fT3 i fT4, a także poziomu przeciwciał anty-TPO i anty-TSHr wykorzystywanych w diagnostyce chorób autoimmunologicznych tarczycy. W naszej placówce wykonujemy badania obrazowe:
Dodatkowo zapewniamy diagnostykę i leczenie powikłań chorób endokrynologicznych, między innymi osteoporozy (w tym diagnostyczne badanie densytometryczne, przy użyciu nowoczesnego aparatu Lunar iDXA™).