Co to stopa cukrzycowa?
Zespół stopy cukrzycowej (znany także jako stopa cukrzycowa) to przewlekłe powikłanie cukrzycy typu 2, które wynika z od-wiekłego uszkodzenia nerwów (
neuropatia cukrzycowa) i naczyń krwionośnych (niedokrwienie, mikroangiopatia). W efekcie stopy tracą czucie, a najdrobniejsza rana zamienia się w oporne owrzodzenie, zagrażające nawet amputacją kończyny. W Polsce każdego roku podejmowanych jest tysiące takich procedur ratujących życie. Jednak większość tych dramatycznych scenariuszy można zapobiec dzięki odpowiedniej profilaktyce i wczesnej interwencji.
Dlaczego stopa cukrzycowa jest tak groźna?
Stopa cukrzycowa to jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy i niestety jedno z tych, które rozwija się podstępnie, często niezauważalnie dla pacjenta. Wynika to z połączenia dwóch głównych problemów zdrowotnych: neuropatii oraz niedokrwienia. Oznacza to, że pacjenci:
- tracą czucie bólu, temperatury i dotyku, a nieprawidłowości często są niezauważane,
- gojenie ran jest powolne, co sprzyja zakażeniom i rozwijaniu się owrzodzeń cukrzycowych,
- dochodzi do infekcji, modzeli, deformacji stopy (np. Stopa Charcota).
Te czynniki sprawiają, że nawet niewielki uraz czy odcisk może rozwinąć się w poważne powikłanie, które w skrajnych przypadkach prowadzi do amputacji palca, a nawet całej stopy.
Rodzaje stopy cukrzycowej
- Neuropatyczna stopa cukrzycowa – wynik uszkodzenia nerwów, brak bólu, deformacje (np. staw Charcota), owrzodzenia powstają niezauważone.
- Niedokrwienna stopa cukrzycowa – problem z ukrwieniem, skóra jest zimna, blada, pojawiają się bóle (zwłaszcza nocą), sinica, skłonność do zmian martwiczych.
- Stopa cukrzycowa mieszana – łączy cechy obu, wymaga kompleksowego leczenia poprawiającego zarówno czucie, jak i ukrwienie.
Pierwsze objawy stopy cukrzycowej, czyli kiedy zareagować?
Wczesne symptomy często są subtelne:
- drętwienie, mrowienie, pieczenie stóp,
- suchość skóry, popękane pięty, modzele, infekcje międzypalcowe,
- niewielkie rany, pęcherze, które nie goją się przez dłuższy czas,
- obrzęki, zaczerwienienia, deformacje palców (tzw. palec cukrzycowy),
- utrata czucia bólu i temperatury.
Każdy sygnał alarmowy powinien skłonić do konsultacji z diabetologiem, podologiem lub wizyty w poradni stopy cukrzycowej.
Profilaktyka, czyli twoja codzienna broń
Skuteczne zapobieganie stopie cukrzycowej wymaga codziennej kontroli stanu skóry, odpowiedniej higieny oraz przestrzegania zaleceń diabetologa.
1. Kontrola glikemii i styl życia
Utrzymywanie stabilnego poziomu glukozy we krwi jest kluczowe. Nadmierne wahania cukru sprzyjają neuropatii i uszkodzeniom naczyń. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie palenia tytoniu i redukcja masy ciała są równie ważne.
2. Codzienna pielęgnacja stóp
- Myj stopy codziennie w letniej wodzie (~37 °C) przez kilka minut, nie mocząc zbyt długo. Unikaj gorących kąpieli, które mogą powodować oparzenia.
- Dokładnie osuszaj stopy, zwłaszcza przestrzenie między palcami.
- Stosuj kremy nawilżające, dla bardzo suchej skóry zalecane są produkty z mocznikiem w stężeniu 10–25 %.
3. Oglądanie i samokontrola
Codziennie dokładnie oglądaj stopy, w tym podeszwę i przestrzenie między palcami. Raz w roku badaj czucie i ukrwienie u specjalisty, nawet jeśli nie ma objawów.
4. Właściwe obuwie i wkładki
Noszenie wygodnego, przewiewnego, bezuciskowego obuwia chroni skórę przed otarciami. Powinny być wykonane z miękkich, oddychających materiałów, mieć szeroki nosek, brak szwów wewnętrznych oraz podeszwę chroniącą przed urazami. W wielu przypadkach lekarze i podolodzy zalecają także indywidualnie dopasowane wkładki ortopedyczne, które zapobiegają powstawaniu otarć i odcisków.
5. Regularne wizyty u specjalistów
Co pół roku (lub co 3 miesiące przy już istniejących ranach) warto wykonać profesjonalną pielęgnację podologiczną i kontrolę lekarską. Usuwanie modzeli przez podologa, testy ukrwienia, kontrola obuwia i stanu skóry stóp są nieocenione.
Leczenie gdy już pojawią się rany lub owrzodzenia
Profesjonalne leczenie ran cukrzycowych obejmuje nie tylko stosowanie specjalnych opatrunków i preparatów antyseptycznych, ale także terapię poprawiającą ukrwienie oraz kontrolę poziomu glukozy. W wielu przypadkach konieczne jest również odciążenie stopy oraz konsultacje z chirurgiem naczyniowym lub diabetologiem, aby zapobiec rozwojowi infekcji i amputacji oraz przyspieszyć proces gojenia ran cukrzycowych.
W przypadku wczesnych ran lub owrzodzeń:
- stosuje się specjalne opatrunki, antyseptyczne lub zawierające srebro/karnozynę dla przyspieszenia gojenia,
- leki przeciwbakteryjne, doustne lub miejscowe, wspomagają leczenie infekcji,
- działa się na ukrwienie, np. angioplastyka, bypass, rewaskularyzacja lub leki obniżające lepkość krwi,
- w neuropatycznej stopie zalecane jest całkowite odciążenie kończyny, np. technika TCC (total contact casting), co może trwać kilka miesięcy.
Leczenie zaawansowanego schorzenia
- usunięcie martwiczych tkanek,
- przeszczepy skóry,
- skierowanie do chirurga naczyniowego lub ortopedy,
- w najcięższych przypadkach może dojść do konieczności amputacji palca lub części stopy, by ratować pacjenta przed sepsą lub utratą życia.
Rehabilitacja i fizykoterapia
- zabiegi poprawiające przepływ tlenu i krwi: fizjoterapia, elektroterapia, laseroterapia, HBOT, terapia manualna, kinesiotaping, sonoterapia w razie braku przeciwwskazań.
Stopa Charcota, czyli specyficzna postać neuropatycznej choroby
Osteoartropatia Charcota to deformacja stopy powstała na tle
neuropatii, często pojawia się bez bólu. Objawia się obrzękiem, zaczerwienieniem, nadmiernym ociepleniem i charakterystycznym „bieguna kołyski” w podeszwie stopy.
Złotym standardem leczenia jest całkowite unieruchomienie kończyny (np. TCC) przez kilka miesięcy, by zapobiec dalszej destrukcji kostnej.
Jak może Ci pomóc podolog w naszym Centrum Medycznym iMed24 w Krakowie?
Podolog w Centrum Medycznym iMed24 w Krakowie specjalizuje się w diagnozowaniu i leczeniu problemów stóp u osób z cukrzycą. Podczas wizyty wykonujemy profesjonalną ocenę stanu skóry, czucia oraz ukrwienia, a także przeprowadzamy bezpieczne zabiegi podologiczne, takie jak: usuwanie modzeli, odcisków i pielęgnację paznokci. Wspieramy pacjentów w profilaktyce i zapobieganiu stopie cukrzycowej, dobieramy odpowiednie buty na stopę cukrzycową i wkładki ortopedyczne. Dzięki regularnym kontrolom w iMed24 można wykryć pierwsze objawy zespołu stopy cukrzycowej i wdrożyć leczenie zanim pojawią się groźne owrzodzenia czy infekcje.
Profilaktyka stopy cukrzycowej to codzienna dbałość o stopy: kontrola poziomu cukru, właściwa higiena, regularne wizyty u specjalistów i odpowiednie buty. Rozpoznanie wczesnych objawów i szybka reakcja mogą ochronić przed dramatycznymi skutkami, takimi jak: owrzodzeniami, infekcją, deformacją i amputacją kończyny.
W razie jakichkolwiek objawów nie czekaj i zwróć się do diabetologa lub podologa, by zapewnić sobie bezpieczeństwo i komfort życia z cukrzycą.
Kontakt