Tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny - podobieństwa oraz różnice
Badanie tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego to badania obrazowe, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się bardzo zbliżone. W przypadku obu z nich pacjent, leżący na ruchomym stole wjeżdża do specjalnego tunelu, gdzie przez pewien czas musi pozostać nieruchomo, podczas gdy urządzenie bezboleśnie rejestruje obraz narządów wewnętrznych organizmu. Na tym jednak kończą się podobieństwa, ponieważ badania te działają w oparciu o dwa zupełnie odmienne mechanizmy.
Przeczytaj: Czym różni się tomografia komputerowa od rezonansu i USG?
Jak działa tomografia komputerowa?
Tomografia komputerowa (TK) to badanie wykorzystujące promieniowanie rentgenowskie. W przeciwieństwie do konwencjonalnego zdjęcia rentgenowskiego, lampa rentgenowska obraca się jednak wokół pacjenta, a specjalne detektory rejestrują ile promieniowania zostało pochłonięte przez tkanki. Na tej podstawie komputer wykorzystuje zaawansowane techniki matematyczne do skonstruowania dwuwymiarowych przekrojów ciała pacjenta w postaci warstw o grubości od kilku do nawet jednego milimetra.
Jak działa rezonans magnetyczny?
Rezonans magnetyczny (MR), w przeciwieństwie do tomografii komputerowej, nie wykorzystuje promieniowania. Zamiast niego urządzenie wytwarza silne pole magnetyczne, które zmusza protony (niezwykle małe cząstki materii, które wchodzą w skład jądra atomowego wszystkich pierwiastków chemicznych) w organizmie do ustawienia się w jednej linii z tym polem. W kolejnym kroku na pacjenta oddziałują fale o częstotliwości fali radiowej, protony są “wytrącane”, a następnie wracają na swoje miejsce. Czujniki rezonansu magnetycznego są w stanie wykryć energię uwalnianą, gdy protony ponownie ustawiają się w polu magnetycznym. Czas potrzebny protonom na ponowne ustawienie się w polu magnetycznym, a także ilość uwolnionej energii zmieniają się w zależności od środowiska i chemicznej natury cząsteczek. Na tej podstawie rezonans tworzy obraz poszczególnych tkanek i narządów wewnętrznych.
Kiedy wykonuje się badanie tomografii komputerowej?
Tomografia komputerowa jest wykorzystywana do diagnozowania chorób lub urazów w różnych obszarach ciała.
Stanowi ona podstawowe narzędzie do wykrywania nieprawidłowości w obrębie jamy brzusznej. Pozwala ona na diagnozowanie wielu zmian chorobowych, w tym guzów nowotworowych, ropni, zmian zapalnych, ciał obcych czy urazów i krwotoków wewnętrznych.
W przypadku podejrzenia choroby niedokrwiennej serca możliwe jest wykonanie badanie TK tętnic wieńcowych. Podobnie w przypadku innych naczyń krwionośnych, takich jak tętnice płucne (badanie TK umożliwia wykrycie zatoru), aorta (tętniaki, rozwarstwienie aorty) czy naczynia krwionośne kończyn.
Tomografię komputerową można również wykorzystać do obrazowania głowy w celu zlokalizowania urazów, udaru mózgu, krwawień wewnątrzczaszkowych i innych schorzeń.
Tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości jest także stosowana do oceny płuc pod kątem obecności nowotworów, płynu wysiękowego i innych schorzeń, takich jak zapalenie płuc.
Tomografia komputerowa jest szczególnie przydatna podczas obrazowania urazów narządu ruchu i kręgosłupa. Pozwala ona na uwidocznienie złożonych złamań kości bardziej szczegółowo niż byłoby to możliwe w przypadku konwencjonalnego prześwietlenia rentgenowskiego, a także rekonstrukcję 3D odłamów kostnych, co pozwala na lepsze planowanie zabiegów naprawczych.
Przeciwwskazania do tomografii komputerowej
Tomografia komputerowa jest wykorzystywana do diagnozowania stanów potencjalnie zagrażające życiu. Rozpoznanie tych schorzeń jest kluczowe dla szybkiego wdrożenia skutecznego leczenia.
Jednakże tomografia komputerowa wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie, które wytwarza promieniowanie jonizujące. Promieniowanie jonizujące może oddziaływać na żywe tkanki, prowadząc między innymi do uszkodzenia nici DNA. Promieniowanie stosowane w diagnostyce jedynie nieznacznie zwiększa ryzyka zachorowania na nowotwór. W przypadku obiektywnych medycznych wskazań korzyści z leczenia problemów zdrowotnych zdiagnozowanych z pomocą promieniowania jonizującego znacząco przewyższają to ryzyko. Badania, takie jak tomografia komputerowa emitują promieniowanie jedynie do obszaru wymagającego obrazowania, chroniąc wszystkie pozostałe części ciała i zawsze powinny wykorzystywać najniższą ilość promieniowania potrzebną do uzyskania obrazu dobrej jakości (as low as reasonably achievable).
Nie udowodniono, aby tomografia komputerowa wykonywana podczas ciąży stwarzała ryzyko dla płodu, jeśli obrazowany obszar ciała nie obejmuje brzucha i miednicy. Badań takich nie wykonuje się jednak, w sytuacji gdy możliwe jest zastosowanie innych metod, nie wykorzystujących promieniowania jonizującego (USG, rezonans magnetyczny). W przypadku stanów nagłych badanie tomografii komputerowej wykonuje się ze wskazań życiowych.
U niektórych pacjentów występują przeciwwskazania do wykonania badania TK z podaniem dożylnego środka kontrastowego ze względu na reakcje alergiczne lub w rzadkich przypadkach przejściową niewydolność nerek. Dlatego przed badaniem z kontrastem konieczne jest wykonanie badania poziomu kreatyniny w surowicy oraz odpowiednie nawodnienie.
Kiedy wykonuje się badanie rezonansu magnetycznego?
Badanie rezonansu magnetycznego szczególnie dobrze nadają się do obrazowania tkanek miękkich ciała. Mózg, rdzeń kręgowy i nerwy, a także mięśnie, więzadła i ścięgna mogą zostać zobrazowane w sposób znacznie bardziej szczegółowy niż w przypadku tomografii komputerowej. Z tego powodu rezonans magnetyczny jest często używany w neurologii, a także w ortopedii do obrazowania kolana, barku, biodra i innych stawów.
Innym ważnym zastosowaniem rezonansu jest obrazowanie narządów takich jak piersi, gruczoł krokowy, a także narządów położonych wewnątrz miednicy. Umożliwia on diagnozowanie z dużą dokładnością zmian nowotworowych położonych w tych narządach i zaplanowanie dalszego etapu leczenia.
Rezonans magnetyczny umożliwia też ocenę mięśnia sercowego i diagnostykę takich chorób jak kardiomiopatie, stany zapalne, a także ocenę blizn powstałych na przykład po przebytych zawałach.
Przeciwwskazania do rezonansu magnetycznego
Wykonanie rezonansu magnetycznego nie jest możliwe jeżeli w ciele pacjenta znajdują się metalowe ciała obce, takie jak klipsy chirurgiczne po przebytych operacjach, metalowe opiłki bądź odłamki w gałkach ocznych czy w sąsiedztwie innych narządów, niektóre implanty ortopedyczne, “rozruszniki serca”, implanty stomatologiczne (obecnie wszczepiane implanty medyczne są zazwyczaj przystosowane do badania, pacjent powinien jednak posiadać specjalny paszport, który potwierdzi model wszczepionej protezy czy stymulatora).
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do badania jest również pierwszy trymestr ciąży.
Badanie rezonansu magnetycznego wymaga pozostawania w bezruchu przez dłuższy czas (od kilkunastu minut do ponad godziny, zależnie od badanej okolicy). Z tego względu jego wykonanie może być problematyczne u dzieci, a także osób cierpiących na klaustrofobię. W szczególnych przypadkach badanie MR wykonuje się w znieczuleniu ogólnym.
Centrum Diagnostyki Obrazowej iMed24
W Centrum Diagnostyki Obrazowej iMed24 w Krakowie wykonujemy pełen zakres badań tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego. Dzięki nowoczesnym pracowniom wyposażonym w wysokiej klasy cyfrową aparaturę medyczną, możliwe jest zminimalizowanie dawki promieniowania jonizującego, a także skrócenie czasu badania. Pozwala to na maksymalizację bezpieczeństwa oraz komfortu naszych Pacjentów.