Czym jest ADHD?
ADHD (attention deficit hyperactivity disorder) może być określane także jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi czy zaburzenia hiperkinetyczne.
ADHD to zaburzenie neurorozwojowe najczęściej rozpoznawane w dzieciństwie. Jego objawy silnie wpływają na funkcjonowanie dziecka w domu i w szkole, a także jego relacje z rówieśnikami. Wpływ ADHD w wielu wypadkach jest odczuwalny również w okresie dorosłości.
Co oznacza "zaburzenie neurorozwojowe"?
Najprościej mówiąc, mózg osoby z ADHD działa inaczej niż mózg osoby “neurotypowej”.
Naukowcy zaobserwowali różnicę w budowie niektórych obszarów mózgu u osób z ADHD, przede wszystkim płata czołowego. Płat czołowy to przednia część kory mózgu. To on jest odpowiedzialny między innymi za planowanie, utrzymanie uwagi czy podejmowanie decyzji. Zmiany są również obserwowane w obszarach mózgu odpowiedzialnych za pamięć (hipokamp), a także motywacje i emocje (ciało migdałowate).
Ponadto w badaniach, które pozwalają na obserwowanie aktywności poszczególnych obszarów mózgu, takich jak PET-CT czy funkcjonalny rezonans magnetyczny (fMRI), udało się zauważyć różnicę w funkcji mózgu osób z ADHD w porównaniu do osób neurotypowych.
To właśnie te różnice w budowie i pracy mózgu są odpowiedzialne za trudności, z którymi mogą zmagać się osoby z ADHD.
Czy ADHD jest dziedziczne?
Tak, ADHD jest silnie związane z pewnymi wariantami genów. W przypadku rodzeństwa osoby z ADHD ryzyko jego wystąpienia wzrasta nawet ośmiokrotnie.
Bardzo często diagnoza ADHD u dziecka poprzedza rozpoznanie ADHD u jednego z rodziców. Jest tak, ponieważ wiele objawów ADHD może zostać uznanych za cechy wynikające z charakteru danej osoby. Na przykład osoba, która często gubi rzeczy, może być uznawana przez otoczenie jako "roztrzepana" czy "zapominalska". Dopiero po dokładnym przeanalizowaniu objawów, często po wielu latach udaje się ustalić rozpoznanie ADHD.
Jak objawia się ADHD?
Różnorodność objawów ADHD sprawia, że dwie osoby, u których zostało ono stwierdzone, mogą przedstawiać diametralnie odmienny obraz zachowań.
Objawy ADHD można podzielić na związane z deficytem uwagi oraz z nadpobudliwością psychoruchową.
Objawy związane z nieuwagą obejmują problemy ze skupieniem, organizacją pracy i wykonywaniem zadań, na przykład:
- trudności ze zwracaniem uwagi na szczegóły,
- popełnianie nieuważnych błędów,
- problemy z utrzymaniem skupienia na określonym zadaniu bądź czynności,
- trudności z organizacją czasu,
- częste gubienie rzeczy,
- łatwe rozpraszanie się pod wpływem zewnętrznych bodźców.
Pomimo, że w przypadku wielu czynności osoby z ADHD mogą mieć problem z utrzymaniem koncentracji, to zdarzają im się epizody “hiperskupienia” (hiperfocus), czyli ekstremalnego skupienia nad jakąś czynnością czy zadaniem.
Objawy związane z nadpobudliwością psychoruchową to zachowania najczęściej kojarzone z ADHD, jest to między innymi:
- niemożność usiedzenia w miejscu, wiercenie się,
- stukanie rękami lub stopami,
- trudności z utrzymaniem pozycji siedzącej, gdy jest to wymagane (np. podczas lekcji),
- konieczność pozostawania w ruchu,
- odpowiadanie na pytania zanim osoba pytająca skończy mówić,
- gadatliwość, przerywanie wypowiedzi innym,
- trudności z zabawą w ciszy.
Osoby dorosłe z ADHD często nie przejawiają widocznych na pierwszy rzut oka objawów nadpobudliwości, zamiast tego odczuwają one niepokój związany z pozostawaniem w bezruchu i wewnętrzny przymus do aktywności.
Osoby z ADHD mogą również cechować się dużą impulsywnością oraz chwiejnością emocjonalną, co może przekładać się na nagłe kończenie relacji, porzucanie pracy, tendencje do frustracji czy wykroczenia drogowe.
Jak diagnozuje się ADHD?
Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko lub Ty możesz mieć ADHD, pierwszym krokiem do diagnozy jest wizyta u lekarza lub psychologa.
W przypadku dzieci, diagnostyka zwykle rozpoczyna się od wnikliwego wywiadu z rodzicami, nauczycielami i dzieckiem, aby zebrać informacje dotyczące zachowań i funkcjonowania dziecka w różnych środowiskach, w których przebywa na co dzień. Uzupełnieniem diagnostyki jest badanie psychologiczne z wykorzystaniem specjalnie do tego przeznaczonego testu Conners 3.
U dorosłych, diagnoza ADHD również opiera się na wywiadzie z pacjentem, a często również osobami bliskimi, w celu zebrania informacji na temat symptomów ADHD i ich wpływu na codzienne życie. Najczęściej do postawienia diagnozy wykorzystuje się specjalny test psychologiczny w kierunku ADHD u dorosłych, czyli DIVA 5.0.
W obu przypadkach kluczowym jest ocenienie, czy objawy ADHD są nasilone w stopniu utrudniającym codzienne funkcjonowanie oraz czy są one zgodne z kryteriami diagnostycznymi określonymi przez międzynarodowe kryteria, zawarte w klasyfikacjach ICD-10 (najczęściej wykorzystywane w Europie) lub DSM-V (stosowane w Stanach Zjednoczonych).
Jak wygląda leczenie ADHD?
Celem leczenia ADHD u dzieci jest złagodzenie objawów, aby mogły one skuteczniej funkcjonować w domu i szkole.
W przypadku dzieci w wieku poniżej 13 lat specjaliści zalecają rodzicom stosowanie metod mających na celu kształtowanie zachowania dziecka, na przykład przez dostosowanie jego otoczenia w celu zminimalizowania rozpraszających bodźców czy nagradzania pożądanych zachowań.
W przypadku nastolatków i osób dorosłych duże znaczenie ma właściwie prowadzona terapia poznawczo-behawioralna, której celem jest nauczenie się lub wzmocnienie pozytywnych zachowań przy jednoczesnej eliminacji zachowań niepożądanych lub niepokojących.
Leki mogą pomóc osobom z ADHD opanować objawy i zachowania, które powodują problemy w kontaktach z przyjaciółmi, rodziną i innymi osobami. Do najczęściej stosowanych w leczeniu ADHD substancji należy metylofenidat, działający pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy, oraz atomoksetyna, wpływająca na wychwyt zwrotny noradrenaliny.
Oferta iMed24 w przypadku diagnozowania ADHD
Właściwe zdiagnozowanie ADHD jest trudnym zadaniem, nawet dla doświadczonych psychiatrów i psychologów. Wynika to również z faktu, że inne zaburzenia mogą przebiegać w sposób przypominający ADHD. Szczególnie w przypadku dzieci, niektóre symptomy, jak na przykład rozkojarzanie się, występujące napadowo, może być objawem epilepsji (padaczki). Pomocne w takim wypadku może być wykonanie badań dodatkowych, takich jak EEG, czyli ocena aktywności elektrycznej mózgu, a także badań obrazowych, na przykład rezonansu magnetycznego.
Wszystkimi tymi badaniami nie tylko dysponujemy, ale specjalizujemy się w naszej przychodni. Nasz personel wykonał już tysiące badań małym i większym pociechom, a jego doświadczenie cały czas przekłada się na komfort małych Pacjentów i ich rodziców podczas badań. Nasz sprzęt jest nowoczesną w pełni cyfrową aparaturą medyczną, a opisy badań wykonują uznani specjaliści radiolodzy i neurolodzy.
Badania obrazowe dla dzieci w ofercie naszej krakowskiej przychodni:
- rezonans magnetyczny,
- tomografia komputerowa,
- wszystkie rodzaje badania EEG.
Rejestracja na badanie odbywa się w naszej przychodni telefonicznie: +12 376 31 31 bądź za pomocą formularza kontaktowego.