Ortopedia to specjalizacja lekarska zajmująca się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem, zarówno zachowawczym, jak i operacyjnym, schorzeń dotyczących narządu ruchu. Ortopedzi zajmują się korekcją wrodzonych i nabytych wad układu mięśniowo-szkieletowego u dzieci i dorosłych, leczeniem urazów, a także następstw chorób zwyrodnieniowych. W tym celu współpracują często ze specjalistami z zakresu innych dziedzin, np. rehabilitacji medycznej, fizjoterapii, neurologii, neurochirurgii czy reumatologii.
Kiedy należy udać się do ortopedy?
Wizytę w poradni ortopedycznej należy rozważyć w przypadku występowania dolegliwości takich jak:
- ból, sztywność lub dyskomfort, dotyczący stawów i kręgosłupa, utrudniający wykonywanie codziennych czynności,
- zmniejszenie zakresu ruchu w stawach,
- uczucie niestabilności podczas chodzenia lub stania,
- ograniczenie sprawności utrzymujące się po przebytym urazie.
Choroby zwyrodnieniowe i przeciążeniowe
Dolegliwości bólowe dotyczące stawów to najczęstsza przyczyna, z jaką pacjenci zgłaszają się do poradni ortopedycznej. Dotyczą one najczęściej stawów kolanowych i biodrowych, a także kręgosłupa. Bardzo często u ich podłoża leży choroba zwyrodnieniowa stawów, czyli postępujące uszkodzenie chrząstki stawowej i osłabienia struktur wewnątrzstawowych. Zwykle rozwija ona się wraz z wiekiem, a jej występowania sprzyjają czynniki ryzyka, takie jak otyłość, praca w wymuszonej pozycji, uprawianie niektórych sportów, a także predyspozycje genetyczne. Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów obejmują ból, sztywność i ograniczenie ruchomości, które w zaawansowanych przypadkach mogą utrudniać, a nawet uniemożliwiać wykonywanie codziennych czynności, takich jak chodzenie, wstawanie lub podnoszenie przedmiotów.
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów jest zależne od jej zaawansowania i nasilenia objawów, zwykle obejmuje ono stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, odpowiednia rehabilitacja i fizykoterapia, a także leczenie operacyjne, najczęściej zastąpienie zużytych powierzchni stawowych endoprotezą.
Urazy i kontuzje
Leczenie następstw urazów, takich jak złamania, zwichnięcia czy skręcenia, to ważna część codziennej praktyki ortopedycznej. Wśród nich dużą grupę stanowią urazy stawu kolanowego, takie jak zerwanie więzadła krzyżowego przedniego (ACL), zerwanie więzadła pobocznego piszczelowego (MCL) czy uszkodzenia łąkotek. Szczególnie narażone na ich wystąpienie są osoby amatorsko lub profesjonalnie uprawiające sport. Równie często występujące urazy to między innymi zerwanie ścięgna Achillesa czy uszkodzenie tak zwanego stożka rotatorów, czyli grupy mięśni stabilizujących staw ramienny.
Choroby ręki i nadgarstka
Zespół cieśni nadgarstka (zespół kanału Guyona) jest częstym schorzeniem, które objawia się poprzez drętwienie, mrowienie i osłabienie siły mięśniowej, obejmujące kciuk, palec wskazujący i serdeczny. Stan ten jest spowodowany uciskiem na nerw pośrodkowy przebiegający w obrębie kanału nadgarstka. U większości pacjentów objawy zespołu cieśni nadgarstka nasilają się z czasem. Nieleczony zespół cieśni nadgarstka może prowadzić do trwałej dysfunkcji ręki.
Choroba De Quervaina to zapalenie pochewki lub błony maziowej ścięgien mięśni odwodziciela długiego kciuka i prostownika krótkiego kciuka, które biegną wzdłuż nadgarstka po stronie kciuka i przyczepiają się do jego podstawy. Objawia się ono bólem w okolicy przyczepu, promieniującym do kciuka i przedramienia.
Choroba Dupuytrena to schorzenie charakteryzujące się bliznowaceniem rozcięgna dłoniowego, czyli struktury zbudowanej z tkanki łącznej, położonej pod skórą dłoni i palców. U osób z chorobą Dupuytrena przerastanie powięzi powoduje przyciąganie w kierunku dłoni, czyli tak zwany „przykurcz Dupuytrena”. U niektórych pacjentów pogarszający się przykurcz Dupuytrena może znacząco zaburzać sprawność ręki, utrudniając im wykonywanie codziennych czynności. Dostępne opcje leczenia obejmują postępowanie niechirurgiczne (rzadko stosowane - iniekcje kolagenazy, czyli enzymu rozkładającego kolagen, do przykurczonych pasm) oraz chirurgiczne.
Wady wrodzone
Stopa końsko-szpotawa to wrodzone zniekształcenie, w którym stopa niemowlęcia jest zgięta podeszwowo i skierowana do wewnątrz. Deformacja ta dotyczy od jednego do trzech dzieci na 1000 żywych urodzeń, co czyni ją jedną z najczęściej występujących wad wrodzonych układu ruchu.
Chociaż stopa końsko-szpotawa nie powoduje w bólu w okresie niemowlęcym, to przy braku właściwego leczenia, stopa pozostanie zdeformowana uniemożliwiając dziecku normalne chodzenie. Na szczęście, większość przypadków stopy końsko-szpotawej można skutecznie wyleczyć dzięki leczeniu niechirurgicznemu rozpoczętemu wkrótce po narodzeniu.
Rozwojowa dysplazja stawu biodrowego (DDH) to wada rozwojowa panewki stawowej. Prawidłowo staw biodrowy tworzą głowa kości udowej i panewka stawu biodrowego, będąca częścią kości miednicznej, które mocno do siebie przylegają.
U dzieci dotkniętych dysplazją stawu biodrowego panewka jest płytka, co oznacza, że głowa kości udowej nie może być w niej stabilnie osadzona. Czasami dodatkową rolę odgrywa również nadmierne rozciągnięcie więzadeł stabilizujących staw biodrowy. W łagodnych przypadkach DDH głowa kości udowej jest luźno osadzona w panewce, ale nie ulega przemieszczeniu. Natomiast w najcięższych przypadkach może być ona położona całkowicie poza panewką, powodując znaczne zmiany zwyrodnieniowe.
Badaniem przesiewowym w kierunku dysplazji stawu biodrowego jest USG, które powinno zostać wykonane u każdego niemowlęcia od 3-4. tygodnia życia. Jeśli dysplazja zostanie odpowiednio wcześnie rozpoznana, może zostać skutecznie skorygowana za pomocą specjalnych ortez.
Jakie badania można wykonać w Poradni Ortopedycznej iMed24 w Krakowie?
W diagnostyce schorzeń układu ruchu nieodzowną rolę odgrywają badania obrazowe. Dzięki Centrum Diagnostyki Obrazowej iMed24 pacjenci poradni ortopedycznej mają dostęp do pełnego zakresu badań, umożliwiających ocenę kości, stawów, mięśni i innych struktur. Obejmują one:
W ramach poradni wykonywane są również badania ultrasonograficzne (USG) stawów, umożliwiające nieinwazyjną ocenę układu mięśniowo-szkieletowego. Zaletą USG jest możliwość oceny stawów, ścięgien, mięśni i więzadeł podczas ruchu i pod obciążeniem, co nie jest możliwe w przypadku standardowych badań radiologicznych.