Densytometria (Badanie BMD) - Pomiar gęstości kości

Czym jest densytometria?

Densytometria to badanie, wykonywane w celu oceny gęstości mineralnej kości (Bone Mineral Density - BMD). Stosuje się w tym celu specjalną technikę opartą o promieniowanie Roentgena. Nosi ona nazwę dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej (dual energy X-ray absorptiometry - DEXA). Specjalna lampa rentgenowska emituje dwie wiązki promieniowania X o różnych energiach. Pomimo to dawka promieniowania jest bardzo niewielka (wynosi mniej niż 1/30 dawki emitowanej podczas standardowego RTG). Na podstawie energii, która dociera do detektora urządzenia, obliczana jest gęstość mineralna kości. Parametr ten informuje o zawartości soli wapnia oraz innych minerałów w tkance kostnej. Ponieważ odpowiadają one między innymi za wytrzymałość mechaniczną kości, wartość BMD jest bardzo istotna przy ocenie ryzyka złamań w przyszłości. Wyniki pomiaru cechuje duża dokładność i powtarzalność.

Densytometria jest wykorzystywana w diagnostyce osteoporozy pierwotnej i wtórnej, pozwala ona również oszacować ryzyko złamań, co stanowi podstawę do rozpoczęcia leczenia farmakologicznego. Badanie to stosuje się również do oceny skuteczności tego leczenia.

Zastosowanie densytometrii nie ogranicza się tylko i wyłącznie do osteoporozy. Ocena BMD ma również duże znaczenie w szeregu zaburzeń hormonalnych zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Ponadto DXA można z powodzeniem wykorzystać jako metodę analizy składu ciała w celu uzyskania informacji o zawartości i rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej, mięśni oraz pozostałych tkanek.

Jak przebiega badanie gęstości kości?

Podczas badania pacjent kładzie się na specjalnym stole (najczęściej wykonuje się densytometrię bliższego końca kości udowej i odcinka lędźwiowego kręgosłupa). Rzadziej pomiar wykonywany jest w pozycji siedzącej (jeśli konieczna jest ocena kości przedramienia).

Samo badanie jest bezbolesne i nieinwazyjne. Nad stołem umieszczony jest detektor, natomiast poniżej stołu znajduje się lampa rentgenowska, emitująca minimalną dawkę promieniowania. Pomiar trwa zwykle do kilku minut. W tym czasie pacjent powinien pozostać nieruchomo, ponieważ może to wpłynąć na wynik badania.

Wskazania do badania

Zgodnie z wytycznymi Międzynarodowego Towarzystwa Densytometrii Klinicznej (ISCD), wykonanie badania jest zalecane u:

• kobiet w wieku 65 lat i starszych oraz mężczyzn w wieku 70 lat i starszych,
• kobiet w okresie menopauzy lub po nim, w wieku niższym niż 65 lat, oraz mężczyzn poniżej 70 roku życia, u których stwierdzono istotne czynniki ryzyka złamania, takie jak: mała masa ciała, przebyte złamanie, przyjmowanie leków zwiększających ryzyko złamań, inne choroby wpływające na utratę masy kostnej,
• osoby po przebytym złamaniu niskoenergetycznym (np. złamanie szyjki kości udowej przy upadku z własnej wysokości, samoistne złamanie trzonu kręgu),
• każdego pacjenta, u którego planuje się rozpoczęcie leczenia farmakologicznego, w celu zahamowania utraty masy kostnej, oraz w trakcie leczenia w celu monitorowania efektów (warto pamiętać, że w celu uzyskania najwyższej wiarygodności wyników, pomiary kontrolne powinny być wykonywane tym samym aparatem).

Przeciwwskazania do badania densytometrycznego to:

• ciąża,
• okres do 48 godzin po dożylnym podaniu środka kontrastującego.

Jak przygotować się do badania?

Badanie densytometryczne kości nie wymaga specjalnego przygotowania. Pacjent nie musi pozostawać na czczo, nie powinien jednak przyjmować suplementów zawierających wapń w ciągu 24. godzin poprzedzających badanie. Inne leki należy przyjąć o stałej porze, chyba że lekarz kierujący zaleci inaczej. W dniu badania zaleca się wybór odzieży bez metalowych elementów oraz rezygnację z biżuterii. Obowiązkiem pacjenta jest poinformowanie lekarza o przebytych w przeszłości zabiegach operacyjnych z wszczepieniem metalowych implantów (np. endoproteza biodra).

Centrum Diagnostyki Obrazowej iMed24

Krakowskie Centrum Diagnostyki Obrazowej iMed24 zostało wyposażone w Aparat Lunar iDXA™ marki General Electric - pierwsze tego typu urządzenie w środkowo-wschodniej części Europy.

Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii możliwe jest skrócenie czasu badania oraz minimalizacja dawki szkodliwego promieniowania, co przekłada się na większy komfort i bezpieczeństwo Pacjenta. Badanie densytometrem pozwala na całościową analizę składu ciała Pacjenta z uwzględnieniem kości, zawartości procentowej oraz usytuowania tkanki tłuszczowej, mięśni i pozostałych tkanek.

Aparat ma również możliwości oceny geometrii i mapowania kości. Znajduje to zastosowanie w ortopedii – w celu przygotowania do zabiegu endoprotezoplastyki stawów biodrowych i w okresie pooperacyjnym do oceny stanu endoprotezy.