Zdrowe serce - profilaktyka chorób układu krążenia

Jakie czynniki zwiększają ryzyko chorób serca?

Na niektóre czynniki związane ze wzrostem ryzyka chorób serca, takie jak wiek lub obciążenie rodzinne, nie da się wpłynąć w żaden sposób. Dobrą wiadomość stanowi jednak fakt, że do czynników ryzyka, które odgrywają największą rolę w rozwoju chorób sercowo-naczyniowych należą te związane ze stylem życia. Oznacza to, że podejmując odpowiednie kroki każdy może skutecznie ograniczyć ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca i będący jej następstwem zawał serca.

Podwyższone ciśnienie krwi

Nadciśnienie tętnicze jest głównym czynnikiem zwiększającym ryzyko występowania chorób serca. Często nazywane jest „cichym zabójcą”, ponieważ zwykle nie daje żadnych objawów, a nieleczone prowadzi do śmiertelnych powikłań. Jedynym sposobem sprawdzenia, czy ciśnienie krwi jest prawidłowe, jest jego regularny pomiar. W przypadku wartości skurczowego ciśnienia tętniczego przekraczające 135 mm Hg i/lub rozkurczowego ciśnienia tętniczego powyżej 85 mm Hg w pomiarach domowych należy zgłosić się do lekarza.

Zmiana stylu życia jest podstawą, aby skutecznie obniżyć ciśnienie krwi i zmniejszyć ryzyko chorób serca. W przypadku gdy jest ona niewystarczająca do osiągnięcia optymalnego ciśnienia, lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne. 

Dowiedz się, jak prawidłowo wykonać pomiar ciśnienia krwi.

Podwyższony poziom cholesterolu we krwi

Cholesterol to substancja wytwarzana przez wątrobę, a także występująca w wielu produktach spożywczych. Jest on wykorzystywany między innymi do produkcji niektórych hormonów, kwasów żółciowych, a także reguluje funkcję błon komórkowych. 

Chociaż jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, to jego nadmiar sprzyja powstawaniu blaszek miażdżycowych, a zatem zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca czy udaru mózgu. Wątroba wytwarza wystarczającą ilość cholesterolu, aby zaspokoić potrzeby organizmu. Jego nadmiar dostarczany wraz z pożywieniem może zostać częściowo wydalony przez organizm, ale w przypadku wielu osób dodatkowy cholesterol odkłada się w ścianach tętnic, w tym w tętnicach wieńcowych serca.

Wysoki poziom cholesterolu we krwi, podobnie jak podwyższone ciśnienie tętnicze, zwykle nie daje żadnych objawów. Jedynym sposobem, aby dowiedzieć się, czy poziom cholesterolu jest zbyt wysoki, jest wykonanie odpowiedniego badania krwi, czyli lipidogramu. Dostarcza on nie tylko informacji na temat całkowitego stężenia cholesterolu, a także poszczególnych jego frakcji, to znaczy cholesterolu LDL (często nazywanego „złym cholesterolem”, ponieważ jego podwyższony poziom sprzyja powstawaniu blaszek miażdżycowych), oraz cholesterolu HDL (który jest uważany za „dobry cholesterol”, ponieważ wspiera wydalanie nadmiaru cholesterolu z organizmu i chroni przed rozwojem chorób serca). 

Sprawdź, w jakiej kondycji jest Twoje serce, za pomocą krótkiego, bezpłatnego i anonimowego testu!

Cukrzyca lub stan przedcukrzycowy

Cukrzyca to stan, w którym poziom glukozy (cukru) we krwi jest podwyższony. Z biegiem czasu wysoki poziom cukru we krwi może uszkodzić naczynia krwionośne, zwiększając ryzyko powstawania blaszek miażdżycowych. Choroby układu krążenia, takie jak zawał serca i udar, są główną przyczyną zgonów osób chorujących na cukrzycę.

Kluczowym aspektem u osób chorych na cukrzycę jest utrzymanie właściwego poziomu glikemii. Jest to osiągalne jedynie w przypadku ścisłej współpracy chorego z lekarzem, przestrzegania zaleceń dotyczących farmakoterapii oraz utrzymania właściwej diety i odpowiedniego poziomu aktywności fizycznej.

Otyłość

Osoby, które mają nadmiar tkanki tłuszczowej są bardziej narażone na choroby serca, nawet jeśli nie mają innych czynników ryzyka, szczególnie jeśli lokalizuje się ona w okolicy jamy brzusznej. Tak zwana otyłość brzuszna najsilniej koreluje ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym.

Wiele osób może mieć trudności z utratą wagi. Warto jednak pamiętać, że utrata nawet 3-5% masy ciała może przyczynić się do znacznego zmniejszenia ryzyka, pod warunkiem że będzie ona trwała w czasie. Utrata masy ciała może obniżyć również ciśnienie krwi, a także poziom cholesterolu i glukozy we krwi.

Jak styl życia wpływa na rozwój chorób serca?

Na styl życia składają się codziennie wykonywane, powtarzalne aktywności, takie jak odżywianie, aktywność fizyczna czy sen. To jakich wyborów dokonujemy w ciągu dnia, np. po jakie produkty spożywcze sięgamy, czy korzystamy ze schodów, czy z windy itp. mają niebagatelny wpływ na zdrowie. Właściwe działania mogą skutecznie obniżyć ryzyko zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego.

Dieta

Jaka dieta jest najzdrowsza dla serca? Badania naukowe wskazują w tej kwestii na trzy wzorce żywieniowe, które przynoszą najwięcej korzyści. Należą do nich dieta śródziemnomorska, dieta DASH oraz dieta wegetariańska. Niezależnie jednak od tego, który model żywienia wybierzemy, powinien on spełniać kilka podstawowych zasad:

1. Dieta powinna dostarczać wystarczającą ilość energii, tak aby osiągnąć i utrzymać prawidłową masę ciała.
2. Każdego dnia należy spożywać kilka porcji warzyw i owoców, najlepiej, aby były one zróżnicowane. 
3. Wybierając produkty zbożowe, należy sięgać po te pełnoziarniste, a nie z rafinowanych ziaren.
4. Preferowane źródła białka w diecie to:
   - białko roślinne (rośliny strączkowe: fasola, soczewica, ciecierzyca, soja i jej przetwory),
   - ryby i owoce morza,
   - niskotłuszczowe lub beztłuszczowe produkty mleczne zamiast pełnotłustych produktów mlecznych,
   - mięso lub drób w małych ilościach, najlepiej chude i niskoprzetworzone (np. samodzielnie upieczona pierś z kurczaka lub indyka, zamiast gotowej wędliny czy parówek).
5. Główne źródło tłuszczy powinny stanowić oleje roślinne, należy ograniczać spożycie olejów tropikalnych (kokosowy, palmowy), tłuszczów zwierzęcych (np. masła i smalcu) oraz tłuszczów częściowo uwodornionych.
6. Żywność powinna być minimalnie przetworzona. 
7. Spożycie napojów i pokarmów zawierających dodatek cukru musi zostać znacząco ograniczone. 
8. Przygotowując potrawy, należy ograniczać wykorzystanie soli kuchennej, a w przypadku potraw gotowych - wybierać te z niską jej zawartością.
9. Spożycie alkoholu powinno zostać ograniczone do minimum.

Nie udowodniono skuteczności diety ketogenicznej czy modeli żywieniowych takich jak intermittent fasting (post przerywany) w zapobieganiu występowania chorób układu sercowo-naczyniowego.

Aktywność fizyczna

Palenie tytoniu

Palenie tytoniu jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Nikotyna, występująca zarówno w papierosach jak i e-papierosach, powoduje szybsze bicie serca i wzrost ciśnienia krwi. Palenie zwiększa również ryzyko tworzenia się zakrzepów i sprzyja powstawaniu miażdżycy w tętnicach.

Bierne narażenie na dym tytoniowy zwiększa ryzyko chorób serca, nawet u osób niepalących.

Rzucenie palenia to duże wyzwanie i wiele osób nie odnosi sukcesu przy pierwszej próbie.  Dostępnych jest jednak wiele skutecznych narzędzi mogących ułatwić ten proces. Po pomoc w próbie rzucenia tytoniu można zgłosić się do poradni zajmujących się leczeniem uzależnień.

Zdrowy sen

Sen jest kluczowy dla zdrowia układu krążenia. Niezaburzony sen umożliwia regenerację organizmu, poprawia nastrój, pamięć i koncentrację. Dorośli powinni dążyć do średnio 7-9 godzin snu na dobę, a niemowlęta i dzieci potrzebują więcej, w zależności od wieku. Sytuację gdy występują trudności z zasypianiem, częste wybudzanie się podczas snu, lub gdy sen, nawet pomimo odpowiedniej długości jest niesatysfakcjonujący, można zaklasyfikować jako bezsenność. Wymaga ona odpowiedniej diagnostyki i leczenia, może być bowiem spowodowana przez zaburzenia takie jak obturacyjny bezdech senny, który również stanowi poważny czynnik ryzyka chorób serca i zaburzeń rytmu, a także innych schorzeń, w tym depresji.

Holter telemedyczny - oferta iMed24

Holter telemedyczny iMed24 to sposób na przeprowadzenie klasycznego monitorowania EKG metodą Holtera w pełni samodzielnie i bez wychodzenia z domu. Badanie to jest proste, bezpieczne, wygodne i szybkie. Urządzenie dostarczone przez kuriera bezpośrednio do domu umożliwia:

• nieustanny monitoring pracy serca nawet przez 24h, 48h, 72h lub 7 dni,
• bezprzewodową transmisję zapisu EKG na platformę telemedyczną,
• automatyczne wykrywanie zaburzeń w pracy serca,
• zgłoszenie potrzeby kontaktu z personelem medycznym z pomocą „Przycisku Pacjenta".

• pacjentów z objawami zaburzeń rytmu serca - m.in.kołataniem serca, nieregularnym biciem serca, napadową dusznością czy bólem w klatce piersiowej,
• pacjentów, u których występują omdlenia,
• pacjentów ze schorzeniami kardiologicznymi, a w szczególności: z chorobą niedokrwienną serca, niewydolnością serca, po przebytym zawale serca, udarze niedokrwiennym, operacjach kardiologicznych.