Rentgen (RTG) klatki piersiowej - jak wygląda? Jak przygotować się do badania?
Badanie radiologiczne klatki piersiowej to badanie bezbolesne, szybkie i stosunkowo łatwe. W kilka minut pozwala lekarzowi stwierdzić, czy w obrazie narządów pojawiają się ewentualne nieprawidłowości, czy też wszystko jest w porządku.
Jak działa urządzenie do RTG?
Urządzenie do badania RTG najczęściej składa się z dwóch podstawowych elementów: aparatu w kształcie pudełka oraz tuby. Aparat, zazwyczaj przytwierdzony do ściany, wyposażony jest w kliszę promienioczułą lub specjalną płytę rejestrującą w jakości cyfrowej obraz radiologiczny. Z kolei tuba emituje promienie X. Umieszczona jest kilka metrów od aparatu, może być również zawieszona nad łóżkiem, na którym leży pacjent. W przypadku pacjentów, którzy leżą w stanie ciężkim na łóżku, może być zastosowany przenośny aparat RTG (tzw. przyłóżkowy).
Podczas badania urządzeniem RTG wykorzystywane są promienie rentgenowskie (promienie X). To właśnie dzięki nim na zdjęciu RTG możemy zaobserwować obraz narządów wewnętrznych. Tkanki pochłaniają promieniowanie emitowane przez aparat, najsilniej kości, dlatego to właśnie one są najbardziej widoczne. Jeśli istnieje konieczność dokładnego zobrazowania innych narządów, należy je wypełnić kontrastem (podawany doustnie, dożylnie lub doodbytniczo), który pochłania promienie X.
Za pomocą RTG można badać układ kostny i czaszkę oraz klatkę piersiową. Zdjęcia rentgenowskie wykonywane są również w celu zobrazowania pojedynczych zębów lub całej szczęki (pantomogram). Po zastosowaniu kontrastu możliwe jest badanie rentgenowskie układu moczowego (urografia), jelita grubego i cienkiego, górnego odcinka przewodu pokarmowego, naczyń tętniczych (arteriografia) i pęcherza moczowego (cystografia).
Co pokazuje RTG klatki piersiowej?
Badanie RTG klatki piersiowej pozwala na zobrazowanie narządów i kości zlokalizowanych nad mięśniem przepony. Ze względu na przenikanie promieni rentgenowskich na zdjęciu najbardziej widoczne są płuca i serce, ukazujące się jako jasne obiekty.
Rentgen klatki piersiowej pozwala na uwidocznienie dróg oddechowych, płuc, fragmentów kręgosłupa, serca i kości klatki piersiowej. Za sprawą badania można m.in.: zdiagnozować zapalenie płuc, gruźlicę, guzy płuc, rozedmę płucną. Pozwala na ocenę wydolności układu krążenia. Dodatkowo za sprawą zdjęcia RTG można dokonać analizy serca pod kątem jego wielkości, zarysu, położenia, rozmiaru rysunku naczyniowego. Badanie odgrywa ważną rolę przy sprawdzaniu stanu płynów w jamach opłucnych, diagnostyce zamostkowego wola tarczycy i powiększonych węzłów chłonnych śródpiersia.
Dlaczego na prześwietleniu kości są białe, a płuca czarne?
Promienie X to fale, które przenikają przez ludzkie ciało - skórę, narządy, kości. Poszczególne fragmenty ciała pochłaniają promieniowanie w różnym stopniu. Jak już zostało wspomniane, najsilniej pochłaniają je kości ze względu na swoją gęstość, w znacznie mniejszym stopniu tkanki miękkie, takie jak wątroba czy nerki. Z kolei przez mięśnie, tkankę tłuszczową i narządy wewnętrzne promieniowanie przenika swobodnie. Z tego też powodu obszary najbardziej gęste, czyli kości, na zdjęciu są jasne, miękkie fragmenty naszego ciała są ciemnoszare, a narządy wypełnione powietrzem wyglądają na całkowicie czarne.
Kiedy należy wykonać RTG klatki piersiowej?
Badanie rentgenowskie klatki piersiowej jest bardzo pomocne w diagnostyce m.in.:
- zapalenia płuc
- gruźlicy
- guzów płuc
- rozedmy płuc
- niewydolności oraz innych chorób serca
- raka płuc
- zmian śródmiąższowych
- zmian nowotworowych płuc (złośliwych i niezłośliwych)
- przerzutów nowotworowych z innych narządów
Lekarz może zlecić wykonanie badania RTG klatki piersiowej w celu pełnego rozpoznania schorzenia przy następujących objawach m.in.:- duszność
- niepokojący lub długo utrzymujący się kaszel
- krwawienie podczas kaszlu
- ból w klatce piersiowej lub urazy w jej obrębie
- krwawienie z przełyku
Warto przy tym dodać, że RTG należy do standardowych badań okresowych wykonywanych np. na potrzeby zakładu pracy. Wymaga skierowania od lekarza.
Przeciwwskazania do badań rentgenowskich (RTG)
Współczesne urządzenia stosowane do badań RTG w bardzo niewielkim stopniu wpływają na organizm człowieka, niemniej jednak nie są dla niego całkowicie obojętne. Z tego też powodu nie zaleca się wykonywania RTG w przypadku:
- kobiet w ciąży (w przypadku bezwzględnej konieczności wykonania badania personel medyczny musi podjąć stosowne działania w celu zapewniania kobiecie i dziecku maksymalnej ochrony)
- osób wykonujących badanie zbyt często (ilość wykonanych prześwietleń powinna się ograniczać do dwóch w ciągu roku)
- osób poniżej 18. roku życia (osoby młodsze są bardziej narażone na promieniowanie rentgenowskie)
Jak się przygotować do RTG klatki piersiowej?
Do badania RTG klatki piersiowej nie należy się szczególnie przygotowywać. Warto założyć swobodne ubranie, ponieważ do badania trzeba zdjąć bluzkę. Nie należy zakładać biżuterii (łańcuszków na szyję), okularów czy innych elementów metalowych, które mogłyby zakłócić przechodzenie promieni X.
Przed badaniem można poprosić o nałożenie fartucha ochraniającego okolicę miednicy (zalecane szczególnie u kobiet) oraz szyi (ochrona tarczycy).
Jak przebiega badanie RTG klatki piersiowej?
Pacjentowi towarzyszy osoba prowadząca badanie, najczęściej jest to technik radiologiczny, który dokładnie objaśnia i pokazuje, jak należy postępować podczas badania. Najczęściej przyjmowane są dwie pozycje - przednio-tylna (przodem do wskazanej płyty) i boczna (bokiem z uniesionymi do góry rękoma). Obie strony klatki piersiowej muszą przylegać w równomiernym stopniu do kasety, a ręce powinny być oparte na specjalnych uchwytach. Przed wykonaniem zdjęcia trzeba wziąć głęboki oddech i zatrzymać powietrze aż do końca badania. W przypadku pacjentów, którzy nie są w stanie stać samodzielnie, badanie może zostać przeprowadzone w pozycji leżącej.
Całość badania rentgenowskiego nie zajmuje więcej niż 15 minut. Wyniki odczytywane są przez radiologa na ekranie komputera (tworzony jest również zapis na dysku).
Samopoczucie w trakcie oraz po badaniu RTG
Badanie rentgenowskie klatki piersiowej jest całkowicie bezbolesne. Ewentualny dyskomfort można odczuć ze względu na niższą temperaturę w gabinecie do przeprowadzania badań i/lub chłodną płytą przylegającą przez kilkanaście sekund do klatki piersiowej. RTG może być problematyczne dla osób ze zmianami zwyrodnieniowymi w obrębie stawów rąk lub z urazami w klatce piersiowej ze względu na konieczność przyjęcia specyficznej pozycji podczas badania.
Czy badanie RTG klatki piersiowej jest skuteczne?
Skuteczność RTG nie wynika z konkretnych rezultatów badania w postaci zdjęcia rentgenowskiego, ile późniejszej interpretacji dokonanej przez lekarza specjalistę. Jest to jedna z najważniejszych metod kontrolnych, która pozwala lekarzowi wykryć nieprawidłowości w obrazie narządów. Nie jest to jednak jedyny sposób na pewną identyfikację ewentualnej choroby. RTG stanowi jednak podstawę do przeprowadzenia pełniejszej diagnostyki w przypadku rozpoznania ewentualnych zmian na zdjęciu.