Światowy Dzień Walki z Cukrzycą
Każdego roku pod koniec czerwca (27-ego) obchodzony jest Światowy Dzień Walki z Cukrzycą. Tego dnia przypada rocznica odkrycia przez kanadyjskiego lekarza Fredericka Bantinga insuliny - hormonu odpowiadającego za metabolizm glukozy w organizmie i pierwszego skutecznego leku na cukrzycę. Chociaż w tym roku mija dokładnie 100 lat od tego wydarzenia, w ciągu których dokonał się ogromny postęp w zakresie medycyny, cukrzyca dalej stanowi istotny problem dla zdrowia Pacjentów na całym świecie.
Czym jest cukrzyca?
Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna. Aby dobrze wyjaśnić na czym polega istota tego schorzenia, trzeba najpierw znać rolę, jaką w organizmie pełnią dwie substancje: glukoza i insulina.
Glukoza to cukier prosty, który powstaje z rozkładu węglowodanów, a także przemian innych składników odżywczych. Jest on źródłem energii dla wszystkich komórek organizmu. Po posiłku, enzymy trawienne obecne w przewodzie pokarmowym trawią bardziej złożone węglowodany, po czym glukoza jest wchłaniana do krwiobiegu.
Insulina, jest hormonem produkowanym przez wyspy trzustkowe. Jego rolą jest między innymi umożliwienie transportu glukozy obecnej we krwi do wnętrza komórek. Tylko dzięki insulinie organizm może wykorzystać energię, jakiej dostarczamy mu wraz z pożywieniem.
Jeśli dojdzie do sytuacji, w której insuliny powstaje zbyt mało lub nie działa ona prawidłowo, glukoza pozostaje we krwi, co prowadzi do licznych, negatywnych konsekwencji zdrowotnych.
Jakie są typy cukrzycy?
Cukrzyca to określenie, które obejmuje wszystkie stany, prowadzące po podwyższonego poziomu glukozy we krwi, chociaż do takiej sytuacji może dochodzić z różnych powodów. Dlatego wyróżnia się różne typy cukrzycy, a należą do nich:
- cukrzyca typu I - jest chorobą autoimmunologiczną, w której dochodzi do nieodwracalnego zniszczenia komórek trzustki produkujących insulinę, rozpoczyna się zwykle w młodym wieku, a jej leczenie polega na podawaniu syntetycznej insuliny w postaci zastrzyków;
- cukrzyca typu II - to choroba przewlekła, rozwijająca się powoli i wynikająca z postępującej insulinooporności, czyli stanu, w którym organizm nie reaguje prawidłowo na insulinę oraz spadku wydzielania insuliny przez trzustkę. Przyczyny cukrzycy typu II to przede wszystkim nieprawidłowy styl życia, ale również pewne uwarunkowania genetyczne. Jest to najczęstsza postać cukrzycy, występująca zazwyczaj u osób dorosłych;
- cukrzyca MODY to odmiana cukrzycy przypominająca cukrzycę typu II, rozpoczyna się jednak w młodszym wieku;
- cukrzyca ciążowa to podwyższone stężenia glukozy związane z aktywnością hormonów produkowanych w trakcie ciąży.
Jakie są objawy cukrzycy?
Objawy cukrzycy typu I zazwyczaj pojawiają się nagle i mają zwykle gwałtowniejszy charakter, podczas gdy cukrzyca typu II może przez wiele lat przebiegać bezobjawowo, a dolegliwości z nią związane nasilają się powoli. Obie choroby mogą jednak powodować podobne symptomy, takie jak:
- częste oddawanie moczu (poliuria),
- wzmożone pragnienie (polidypsja),
- objawy odwodnienia (wiotka skóra, suchość w jamie ustnej),
- osłabienie i senność,
- chudnięcie (rzadko),
- śpiączka ketonowa (w szybko postępującej cukrzycy typu I może być pierwszym zauważalnym objawem),
- skłonność do ropnych zakażeń skóry (zapalenie mieszków włosowych, czyraki),
- nawracające zakażenia układu moczowego.
Powikłania cukrzycy u osób starszych
Ponieważ cukrzyca typu II przez długi okres przebiega bezobjawowo, jest ona często rozpoznawana dopiero w starszym wieku. Jednak przez lata wpływ zwiększonego stężenia glukozy we krwi może znacząco odbić się na funkcjonowaniu wielu narządów organizmu. Cukrzycy często towarzyszy otyłość typu brzusznego, nadciśnienie tętnicze i zaburzenia gospodarki lipidowej, razem tworzące tak zwany zespół metaboliczny. Współwystępowanie tych chorób wykładniczo zwiększa ryzyko zgonu w wyniku chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca czy udar mózgu. Chorobą współistniejącą z cukrzycą typu 2 bywa również obturacyjny bezdech senny, któremu sprzyja uszkodzenie zakończeń nerwowych, czyli tak zwana neuropatia cukrzycowa. Powoduje ona również występowanie wielu innych dolegliwości, na przykład:
- mrowienie i drętwienie kończyn,
- zaburzenia czucia,
- osłabienie mięśni,
- bolesne skurcze mięśni.
W przebiegu cukrzycy dochodzi również do uszkodzenia małych naczyń krwionośnych co prowadzi do licznych, poważnych powikłań, takich jak:
- retinopatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie siatkówki oka,
- cukrzycowa choroba nerek,
- zespół stopy cukrzycowej.
Stopa cukrzycowa to szczególnie niebezpieczne powikłanie u osób starszych. Na skutek uszkodzenia nerwów czuciowych osoba chora na cukrzycę nie odczuwa urazów, powstających na przykład przy przypadkowych uderzeniach albo na skutek źle dobranego obuwia. Z kolei zaburzenia funkcjonowania naczyń krwionośnych utrudniają gojenie powstałych ran, które stanowią doskonałe wrota do rozwoju zakażenia. Może dochodzić do tworzenia się owrzodzeń, a nawet martwicy, co w konsekwencji niejednokrotnie wymaga amputacji kończyny.
Badania przesiewowe w kierunku cukrzycy
Podstawowym badaniem w kierunku cukrzycy jest oznaczenie poziomu glukozy na czczo. U zdrowej osoby powinien on wynosić nie więcej niż 99 mg/dl. Jeśli jest on podwyższony, może być wymagane wykonanie doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT). Polega on na oznaczeniu poziomu glukozy na czczo oraz dwie godziny po spożyciu 75 g glukozy.
W przypadku zdiagnozowanej cukrzycy zaleca się okresowe wykonywanie badania poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Jej ilość świadczy o średnim stężeniu glukozy we krwi w ciągu trzech miesięcy poprzedzających badanie. Obecnie chorzy na cukrzycę mogą również korzystać z nowoczesnych technologii, takich jak systemy ciągłego monitorowania glikemii (CGM). Są to niewielkie sensory umieszczane pod skórą, mogące automatycznie przesyłać informację o poziomie glukozy do smartfona lub pompy insulinowej.
Poradnia diabetologiczna iMed24
Poradnia diabetologiczna iMed24 prowadzi specjalistyczną opiekę nad Pacjentami cierpiącymi na cukrzycę niezależnie od jej typu. Dostęp do innych poradni specjalistycznych naszego Centrum Medycznego umożliwia wielodyscyplinarną diagnostykę i leczenie powikłań choroby, a także holistyczne podejście do potrzeb pacjenta.