Hepatologia to dziedzina medycyny zajmująca się leczeniem i diagnostyką chorób wątroby, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych. Ponieważ wiele schorzeń wątroby przebiega całkowicie bezobjawowo, aż do czasu pojawienia się groźnych powikłań, duże znaczenie mają badania profilaktyczne. Wczesna diagnoza i właściwe leczenie umożliwiają zahamowanie postępu choroby.
Wątroba jest narządem znajdującym się tuż pod przeponą po prawej stronie brzucha. Jej rola to przede wszystkim neutralizowanie toksycznych substancji i ich usuwanie z organizmu. Produkuje ona również czynniki odpowiedzialne za prawidłowe krzepnięcie krwi. To w wątrobie dochodzi do przekształcania nadmiaru energii dostarczanej z pożywieniem w glikogen i tłuszcze, które są następnie magazynowane. Jest ona także niezbędna do prawidłowego przyswajania pokarmów, ponieważ produkuje żółć, która umożliwia trawienie tłuszczy. Żółć powstająca w wątrobie jest wydzielana przez przewody żółciowe, za pośrednictwem których trafia do dwunastnicy. Może być ona również magazynowana w pęcherzyku żółciowym.
Kiedy należy udać się do hepatologa?
Choroby wątroby mogą przebiegać bezobjawowo przez długi okres. Często pierwszym sygnałem alarmowym są odchylenia w badaniach laboratoryjnych (AlAT, AspAT, GGTP, ALP, bilirubina) lub nieprawidłowy obraz wątroby w badaniu USG.
Objawy, które mogą świadczyć o schorzeniach związanych z wątrobą lub drogami żółciowymi, to:
- uporczywy ból brzucha,
- nagromadzenie płynu w jamie brzusznej (wodobrzusze),
- chroniczne zmęczenie,
- utrata apetytu,
- niezamierzona utrata masy ciała,
- nudności i wymioty,
- zażółcenie skóry lub białkówek oczu (żółtaczka),
- obrzęk kostek lub podudzi,
- świąd skóry,
- ciemny kolor moczu,
- blady kolor stolca.
Wirusowe zapalenie wątroby
Jedną z przyczyn zapalenia wątroby może być zakażenie jednym z tak zwanych wirusów hepatotropowych. Wyróżnia się kilka typów wirusów zapalenia wątroby, spośród których najczęstsze są wirus zapalenia wątroby typu A (HAV), typu B (HBV) oraz typu C (HCV).
Wirusowe zapalenie wątroby typu A to wysoce zaraźliwa infekcja wątroby wywołana przez wirus HAV. Do zakażenia dochodzi najczęściej na skutek spożycia skażonej żywności lub wody, a także bliskiego kontaktu z osobą zakażoną lub przedmiotami z jej otoczenia, dlatego WZW A jest często nazywane “żółtaczką pokarmową” lub “chorobą brudnych rąk”. Zapalenie wątroby typu A ma zazwyczaj łagodny przebieg. Większość zarażonych osób całkowicie wyzdrowieje bez trwałego uszkodzenia wątroby, jednak powrót do zdrowia może potrwać nawet pół roku, a u niewielkiego odsetka chorych może dojść do niewydolności wątroby. Zachowanie właściwej higieny, w tym częste mycie rąk, pozwala zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusa. Dobrą formą zabezpieczenia przed wirusowym zapaleniem wątroby typu A są również szczepienia ochronne.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B to poważna choroba wątroby wywoływana przez zakażenie wirusem HBV. Do zakażenia dochodzi najczęściej przez kontakt z krwią osoby zakażonej, drogą kontaktów seksualnych lub w okresie okołoporodowym (zakażenie odmatczyne). U większości osób wirusowe zapalenie wątroby typu B ma ostry przebieg, natomiast u około 5% chorych rozwija się postać przewlekła. Przewlekłe zapalenie wątroby typu B znacząco zwiększa ryzyko rozwoju niewydolności wątroby, marskości oraz raka wątroby. Szczepienia ochronne pozwalają zapobiec wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Niestety, jeśli doszło do zakażenia eliminacja wirusa z organizmu nie jest możliwa, ponieważ wbudowuje on swój materiał genetyczny do DNA komórek wątroby gospodarza. Leczenie ma za zadanie zahamowanie namnażania się wirusa i zapobieganie rozwojowi marskości.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C to choroba wywoływana przez wirus HCV. Do zakażenia dochodzi zwykle przez kontakt z zakażoną krwią, kontakty seksualne lub w czasie porodu, jeśli ciężarna jest osobą zakażoną. Choroba może nie powodować żadnych objawów przez wiele miesięcy. Przewlekłe zakażenie, podobnie jak w przypadku WZW typu B zwiększa ryzyko marskości oraz raka wątrobowokomórkowego. Obecnie większość przypadków przewlekłego WZW typu C można całkowicie wyleczyć za pomocą doustnych leków przeciwwirusowych, nie istnieją natomiast szczepienia ochronne.
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AZW) to postać zapalenia wątroby występująca, gdy układ odpornościowy organizmu wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko komórkom wątroby. Dokładna przyczyna występowania autoimmunologicznego zapalenia wątroby nie jest obecnie poznana, przypuszcza się jednak, że ważną rolę odgrywają czynniki genetyczne i środowiskowe, na przykład infekcje, mogące stanowić czynnik wyzwalający.
Nieleczone autoimmunologiczne zapalenie wątroby może prowadzić do marskości wątroby, a nawet do niewydolności narządu. Jednak wcześnie zdiagnozowane i odpowiednio leczone AZW można kontrolować za pomocą leków immunosupresyjnych.
Alkoholowa choroba wątroby
Wątroba to główny narząd odpowiedzialny za metabolizm alkoholu. Niestety, etanol działa toksycznie na hepatocyty, a jego nadużywanie prowadzi do ciężkich uszkodzeń miąższu wątroby, który ulega przebudowie i włóknieniu, tracąc swoje funkcje. Podobne uszkodzenia mogą spowodować również niektóre leki, nawet dostępne bez recepty, jak na przykład paracetamol. Dlatego zawsze przed zastosowaniem leków należy zasięgnąć porady lekarza, farmaceuty lub zapoznać się z dołączoną ulotką.
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) to termin określający stłuszczenie wątroby niezwiązane z nadmiernym spożyciem alkoholu. Podstawową przyczyną rozwoju NAFLD jest dieta bogata w wysokoprzetworzone produkty spożywcze. Ryzyko rozwoju choroby znacząco zwiększają otyłość i cukrzyca typu 2.
Na podłożu NAFLD może rozwinąć się niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH), które charakteryzuje się zapaleniem hepatocytów i może w konsekwencji prowadzić do marskości oraz niewydolności wątroby, podobnie jak w przypadku uszkodzeń spowodowanych spożywaniem alkoholu.
Choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych
Najczęstszą chorobą pęcherzyka i dróg żółciowych jest kamica. Rzadziej występującymi schorzeniami są polipy pęcherzyka żółciowego i nowotwory złośliwe, takie jak rak pęcherzyka żółciowego czy rak dróg żółciowych.
Jakie badania można wykonać w Poradni hepatologicznej iMed24 w Krakowie?
Diagnostyka chorób wątroby i dróg żółciowych wymaga często wykorzystania dodatkowych badań laboratoryjnych, obrazowych i endoskopowych.
Pacjenci Poradni hepatologicznej mogą skorzystać z pełnej oferty badań laboratoryjnych wykonywanych w Centrum Medycznym iMed24, do której należą między innymi próby wątrobowe, badania wirusologiczne czy badania serologiczne pod kątem obecności autoprzeciwciał.
Dzięki Centrum Diagnostyki Obrazowej nasi pacjenci mają dostęp do pełnego zakresu badań obrazowych, obejmującego:
- badanie USG jamy brzusznej,
- tomografię komputerową jamy brzusznej z możliwością podania środka kontrastowego,
- rezonans magnetyczny, w tym badanie cholangiografii MR umożliwiające dokładne zobrazowanie dróg żółciowych.
W Centrum Medycznym iMed24 wykonujemy również nowoczesne badania endoskopowe, takie jak gastroskopia EUS. Dzięki zastosowaniu ultrasonografii endoskopowej możliwa jest ocena pozawątrobowych dróg żółciowych, na przykład w przypadku podejrzenia kamicy, co nie jest możliwe podczas tradycyjnego USG przez powłoki brzuszne.